احتمال فعال شدن آتشفشان خطرناک ایتالیا پس از ۵۰۰ سال

یک دیگ بزرگ ۱۲ کیلومتری که ابرآتشفشان بزرگی را در سواحل ایتالیا شکل داده، پس از تقریبا ۵۰۰ سال خاموشی، نشانه هایی از فعالیت مجدد را در خود بروز داده است.

گویا آی تی -گذشته از شایعاتی که این آتشفشان را مسئول انقراض نئاندرتال ها می دانند، در حال حاضر حدود پانصد هزار نفر در اطراف آن زندگی می کنند. به گفته پژوهشگران، به نظر می رسد این آتشفشان به نقطه فشار خطرناکی رسیده است که می تواند منجر به فوران شود.

تصور شما از یک ابرآتشفشان ممکن است تنها مانند آتشفشانی معمولی باشد که در هیبتی بسیار بزرگ سر از زمین بلنده کرده است، و دودهای خطرناک محبوس در سینه خود را به شکل حلقوی بیرون می دهد.
اما در واقعیت، ابرآتشفشان ها میادین پهناوری از فعالیت های آتشفشانی هستند؛ و هنگامی شکل می گیرند که یک آتشفشان ماگمای بسیار زیادی را از دل خود خارج کرده و بر روی خود فرو می ریزد. این کار دهانه ای وسیع، چشم اندازیپر از آبفشان ها، فعالیت های گرمابی، و اسید سولفوریک از خود بر جای می گذارد.

برای مثال، پارک یلواستون را در نظر بگیرید؛ جایی که گدازه های آتشفشانی و تورم منافذ بخار، چشم اندازی ماورایی از جوش و خروش های پیوسته را ایجاد کرده است.
«Campi Flegrei» یا «میادین سوزان»، یک منطقه آتشفشانی پهناور دیگر است که در غرب ناپل ایتالیا قرار دارد.
این کاسه آتشفشانی–یا تورفتگی دیگ مانند- باستانی، ۳۹ هزار سال پیش و به عنوان بخشی از بزرگترین فوران اروپا در دو هزار سال گذشته شکل گرفته؛ و به ۲۴ دهانه و ساختمان آتشفشانی بزرگی می بالد که عمدتا زیر دریای مدیترانه پنهان هستند.
میادین سوزان ایتالیا از زمان تشکیل خود تنها دو فوران بزرگ -۳۵ هزار سال پیش و ۱۲ هزار سال پیش- و یک فوران کوچکتر که درسال ۱۵۳۸ رخ داده است را به خود دیده است.

اما زمانی که می گوییم «کوچکتر»، تمام اینها نسبی است. زیرا فوران آخر در سال ۱۵۳۸ دقیقا به مدت هشت روز به طول انجامید، و علاوه بر مواد زیادی که به سوی مناطق اطراف پرتاب کرد، کوه جدید مونته نوو را به وجود آورد.
با اینحال، تمام این منطقه یک نگرانی محسوب می شود – فورانی که دویست هزار سال پیش رخ داد، بسیار عظیم بوده است، و به تعبیر مطالعه ای که در سال ۲۰۱۰ منتشر شده است، ماشه «زمستان آتشفشانی» ای چکانده شد که در نهایت منجر به انقراض نئاندرتال ها شد.
در حالی که ارتباط این فوران با انقراض نئاندرتال ها صرفا نظری بوده و نیازمند یافتن شواهد بیشتری است، تصور می شود که بر اثر آن، تقریبا ۱ تریلیون گالن (۳٫۷ تریلیون لیتر) سنگ مذاب بر روی سطح زمین فوران کرده – و همراه با، به همان اندازه گوگرد وارد جو زمین شده بوده است.
جوزپه د ناتاله از موسسه ملی ژئوفیزیک و آتشفشان شناسی ایتالیا، در سال ۲۰۱۲ به رویترز گفت که «این مناطق می توانند منجر به تنها فوران هایی شوند که می توانند اثرات فاجعه بار جهانی، در حد اثرات عمده شهاب سنگ، داشته باشند».

در حال حاضر، به گزارش گروهی از آتشفشان شناسان به رهبری جیووانی چیودینی از موسسه ملی ژئوفیزیک و آتشفشان شناسی در رم، به نظر می رسد که میادین سوزان به نقطه فشار بحرانی ای رسیده اند که می توانند فوران دیگری را آغاز کنند.
بر اساس گزارش های این گروه، این نقطه فشار بحرانی – که از آن به عنوان فشار گاززدایی بحرانی (CDP) نیز یاد می شود- می تواند با آزاد کردن جوشش گازهای فوق العاده داغ به سمت جو زمین، گرم کردن جریان های گرمابی مجاور و سنگ ها، و ایجاد شکست در سنگ ها، ناآرامی های آتشفشانی را به سوی حالتی بحرانی سوق دهد، و احتمالا باعث فوران شود.

چیودینی به AFP گفته است که «اگر سنگ های گرمابی گرم شوند، در نهایت می توانند مقاومت مکانیکی خود را از دست داده، و باعث شتاب به سمت شرایط بحرانی شود».
در طول دهه گذشته، میادین سوزان «بلنداگری» ای را تجربه کرده که گازهای فرّار در زیر آن را با سرعت رو به افزایشی به سوی سطح زمین بالا برده است.
ایتالیا در واکنش به این بلنداگری، سطح هشدار ابرآتشفشانی را از سبز به زرد – و به عبارتی، از «آرام» به «نیازمند نظارت علمی»- افزایش داده است.

به گفته چیودینی، در دو آتشفشان فعال دیگر -رابائول در پاپوآ گینه نو و سیرا نگرا در گالاپاگوس- «شتاب در تغییرات زمین شناختی قبل از فورانی مشاهده شده است که با الگوی دیده شده در میادین سوزان همسان هستند».
بنابراین آیا ساکنان نزدیک به این مناطق باید وحشت زده شوند؟ نه هنوز، زیرا در این مرحله، پیش بینی آنچه که دهانه میادین سوزان انجام خواهد داد –اگر نگوییم که هیچ کاری نخواهد کرد- تقریبا غیر ممکن است.
چیودینی به سارا کاپلان از واشنگتن پست گفت که «متاسفانه، به طور کلی، آتشفشان شناسی علم دقیقی نیست».
«ما پیش بینی های بلند مدت و غیرقطعی بسیاری داریم که در حال حاضر امکان پذیر نیستند! نمونه آنها، همین روندی است که به توصیف ما می تواند به هر دو جهت منجر شود:. به سوی شرایط پیش از فوران و یا به سوی پایان ناآرامی های آتشفشانی».

این پژوهشگران امیدوارند که آخرین مشاهدات آنها از این ابرآتشفشان، در سال های پیش رو تحقیقات بیشتری برای نظارت بر این مکان در پی داشته باشد؛ زیرا شبیه چیزی به نظر می رسد که در زیر زمین می غرد – و ما باید از ابعاد ناگوار این امر مطلع باشیم.

این پژوهش در مجله نیچر منتشر شده است.