علت اصلی محو شدن دریای خزر از روی زمین کشف شد

علت اصلی محو شدن دریای خزر از روی زمین کشف شد
  • 1396/6/9
  • محمدرضا مرتضایی
  • 0

همانند گودالی که زیر گرمای سوزان آفتاب قرار گرفته باشد، بزرگ ترین دریاچه درون مرزی جهانی یعنی دریاچه خزر به خاطر گرما روز به روز در حال کوچک تر شدن است. حتی می‌ توان گفت آب و هوای فوق العاده سوزانی که دنیا تا به حال نظیر آن را ندیده در حال محو کردن دریاچه خزر از روی کره زمین باشد.

گویا آی تی – مطالعات جدید نشان می‌ دهد دریای خزر که بین اروپا و آسیا قرار گرفته طی دو دهه گذشته به خاطر افزایش دما که مرتبط با تغییرات آب و هوایی است رفته رفته در حال بخار شدن است.
طبق تجزیه و تحلیلی که توسط پژوهشگران دانشگاه تگزاس در آستین انجام شده، سطح آب دریای خزر سالانه تقریبا ۷ سانتیمتر (۲٫۸ اینچ) کمتر می‌ شود؛ این پروسه از سال ۱۹۹۶ شروع شده است.
اگر این کاهش ادامه پیدا کند طولی نخواهد کشید که سطح ارتفاع این دریاچه عظیم که در میان خشکی ها محصور شد و پنج کشور روسیه، قزاقستان، ایران، آذربایجان و ترکمنستان آن را احاطه کرده اند کمتر از پایین ترین سطح ثبت شده تاریخی در سال ۱۹۷۰ میلادی خواهد رسید.
پژوهشگران توضیح می دهند که دمای هوایی که سطح دریاچه خزر را پوشانده از سال ۱۹۷۹ تا کنون روی هم رفته یک درجه سانتیگراد افزایش داشته و همین امر موجب تسریع پروسه بخار شدن آب شده و احتمالا مقصر اصلی تمام این تغییر اقلیمی باشد.
اگر چه سطح کلی آب دریای خزر طی چند صد سال در نوسان بوده است اما تغییرات شدید در یک قرن اخیر نشان می دهد که تبخیر ناشی از افزایش دما بیشترین تاثیر را روی آب داشته است.
کلارک ویلسون، متخصص ژئوفیزیکی و یکی از پژوهشگران پروژه معتقد است که عامل اصلی کاهش و افزایش سطح آب دریای خزر در طی سالیان متمادی فرآیند تبخیر است که بدون شک گرم شدن هوا تاثیر مستقیمی روی آن داشته است.
پژوهش این تیم به صورت اتفاقی و در ضمن تلاش برای کمک به تنظیم داده های ماهواره برای ماموریت میدان مغناطیسی GRACE در سال ۲۰۰۲ شروع شد.
زمانی که محققان داده های GRACE را با داده های سنجش شده زمینی که شامل اطلاعات دریای خزر هم می شد مطابقت می دادند متوجه نوسان شدید سطوح آب شدند.
ویلسون: ”اختلافات موجود باعث شد این سوال اساسی مطرح شود که دلیل اصلی نوسانات چند متری سطح دریای خزر چیست؟ این دریاچه در منطقه جالبی قرار داشته و طی سالیان متمادی مطالعات بسیار زیادی روی آن انجام شده اما با این وجود علت اصلی این تغییرات مشخص نشده بود.“
این تیم با بررسی دقیق داده های ماهواره ها و اطلاعات بایگانی شده میزان رسوب و فاضلاب ریخته شده از رودخانه ها به این دریا متوجه شد که اثرات تبخیر بیش از هر چیز دیگری روی کاهش سطح آب اثر گذار بوده است.
به عبارت دیگر قدرت تبخیر در مقایسه با آب باران و همچنین آبی که از رودخانه های اطرف دریاچه به سمت آن سرازیر می شوند بیشتر بوده است.
”انی کزناو“ نقشه بردار فضایی از آژانس فضایی CNES فرانسه هم که در این پژوهش نقش فعال داشته اضافه می کند: ”اگر دما در منطقه دریای خزر همچنان افزایش یابد شاهد افزایش میزان تبخیر خواهیم بود. در صورتی که رودخانه ها به اندازه کافی آب وارد دریاچه نکرده و میزان رسوبات حوزه دریای خزر هم افزایشی پیدا نکنند، این عدم توازن ادامه خواهد یافت.“
این تیم می گوید اگر مدل های آب و هوایی فعلی ادامه یابند فرآیند تبخیر می تواند طی ۷۵ سال باعث از بین بردن قسمت شمالی دریای خزر شود.
بخش شمالی کم عمق ترین منطقه این دریا بوده و بخش عظیمی از این آب کمتر از ۵ متر عمق دارد.
پژوهش فعلی بر ارائه تخمین های دقیق از نحوه عملکرد دقیق این فرآیند تبخیر متمرکز نبوده اما نتایج این تجزیه و تحلیل مهم به زودی در اختیار دانشمندانی که دریای خزر را مطالعه می کنند قرار خواهد گرفت.
این اولین باری نیست که سطح آب های جهانی به خاطر تغییرات گسترده شرایط جوی کاهش پیدا می کند و البته آخرین بار هم نخواهد بود.
ویلسون سخنان خود را این طور به پایان می برد: ”اگر قرار بر نتیجه گیری از این پژوهش باشد شاید در نظر گرفتن مجموعه ای از مدل های آب و هوایی یا بررسی پیش بینی های انجام شده در مورد دمای آینده این منطقه، چشم انداز روشن تری از سناریوهایی که ممکن است برای دریای خزر پیش بیاید در اختیار دانشمندان و سایر علاقه مندان قرار دهد. با کاهش مستمر سطح ارتفاع که منجر به از دست رفتن چندین متر از عمق آب آن شده مواجه شوید عملا شاهد کوچک تر شدن وسعت دریای خزر هستیم.“
نتایج این یافته ها در ژورنال Geophysical Research Letters منتشر شده اند.

دیدگاه خود را وارد کنید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *