ایرانکد، پروژه ای در حوزه فناوری اطلاعات کشور (قسمت ۶ از ۷)
مقدمه:
در بخشهای پیشین این نوشته، در مورد کارکردهای مختلف نظامهای کدگذاری و سیستمهای طبقهبندی اقلام و ایجاد بستر اطلاعاتی مناسبی برای پشتیبانی از زنجیرههای تأمین و تقاضا در کسب و کارهای الکترونیکی صحبت کردیم. سازمان جهانی GS1 که متولی امر تولید و توسعهی استانداردها در این حوزه میباشد را شناختیم. سپس با مرکز ملّی شمارهگذاری کالا و خدمات ایران و طرح نظام ملّی طبقهبندی و کدگذاری کالا و خدمات ایران (ایرانکد) آشنا شدیم. دو بخش باقی مانده از این سری مقالات، به معرفی خدمات ارائه شده توسط این مرکز به بنگاهها و تولیدیها و در نهایت تأثیر این خدمات در توسعه و تسهیل تجارت الکترونیکی در کشور میپردازد. لطفا مجلهی اینترنتی گویا آیتی را در ادامهی این نوشتار همراهی بفرمایید.
قسمت ششم:
با شناختی که از کد ملّی کالا پیدا کردیم، این سؤال پیش میآید که این کد ۱۶ رقمی که به هر کالای تولیدی ملّی و یا کالاهای وارداتی به کشور اختصاص مییابد، چه کاربردی در دنیای واقعی داشته و چه اهمیتی برای کشور دارد. برای درک بهتر کاربردهای خدمات مرتبط با کد ملّی کالاها و اقلام در کشور، ابتدا باید ذینفعان ایرانکد را شناسایی کنیم. به طور کلّی ۴ دسته از خدمات ایرانکد به طور مستقیم و غیر مستقیم سود میبرند:
۱- تولیدکنندگان و عرضهکنندگان کالاها: این گروه از طریق ثبت محصولات خود در پایگاه دادههای ایرانکد، امکان اطلاعرسانی و تبلیغ رایگان محصول خود با برد وسیع در پرتال ملّی اطلاعات کالاها را پیدا میکنند. علاوهبر این، با استانداردسازی، طبقهبندی و نظاممند کردن اطلاعات محصولات در این سامانه، زبان مشترکی در شناسایی اقلام بین تولیدکننده، عرضهکننده و مشتری ایجاد شده و بازاریابی و جلب مشتری را برای این دسته از ذینفعان تسهیل میکند و موجب حضور تولیدکنندگان و عرضهکنندگان در فضای کسب و کار و تجارت الکترونیکی شده و امکان فروش اینترنتی محصولات را برایشان فراهم میکند. مزیت دیگر ایرانکد برای این گروه، این است که یک صفحهی شخصی برای شرکتهای تولیدکنندهی کالا در این پرتال ایجاد شده و شرکت میتواند از این طریق، خود را به مشتریان در سطح کل کشور معرفی نماید. دستیابی به اطلاعات رقابتی رقبا و اطلاعات کارآفرینی جهت توسه و ایجاد کسب و کار نیز مزیتهای دیگر ایرانکد برای این قشر محسوب میشوند.
۲- بنگاههای اقتصادی و سازمان های بخش عمومی کشور: مهمترین کاربرد ایرانکد برای این دسته از ذینفعان، شناسایی دقیق، راحت و کامل شرکتها و محصولات آنها برای مصارف سازمانی است. علاوه بر این، اطلاعات ذکر شده در حوزههای مدیریتی نیز قابل استفاده بوده و تصمیمگیری و برنامهریزی مالی سازمان را تسهیل میکند.
۳- مجموعه دولت و سازمانهای وابسته به آن: دولت به عنوان اولین و مهمترین ذینفع نظام ایرانکد، از این سیستم منافع زیر را دنبال میکند:
- بودجهبندی و سیاستگذاری مناسب بر اساس اطلاعات دقیق و درست طبقهبندیشده درباره محصولات تولیدی در داخل و محصولات وارداتی و صادراتی کشور
- شناسایی منابع تأمین کالا و دستیابی به اطلاعات دقیق شرکتها و محصولات مرتبط برای خریدهای دولتی
- تعیین میزان تولید و استخراج ظرفیت تولیدی کشور در محورهای مختلف اقلام
- فراهمسازی بستر اطلاعات مناسب جهت کنترل ورود و خروج کالا به کشور و مبارزه با قاچاق کالا
- تسهیل در نظام هماهنگ قیمتگذاری و کنترل قیمتها
- تسهیل حمایت از مصرفکنندگان و عرضهکنندگان کالا و خدمات
- برنامهریزی جهت تأمین منابع در موقعیتهای بحرانی احتمالی همانند بلایای طبیعی و …
- برنامهریزی برای ایجاد ساختار استاندارد ملّی کیفیت کالاها و خدمات به صورت یکپارچه
- ایجاد و طراحی پرتال محصولات ایرانی جهت معرفی توانمندی ایران به دیگر کشورها
- رهگیری کالا، ایجاد نظام مالیاتی ساختار یافته بر اساس تولیدات ملّی، کاهش زمان توقف کالا در گمرکات
- کمک به شکلگیری بازار شفاف، روان و کارآمد که رضایت مردم را نسبت به عملکرد دولت در کنترل کمی و کیفی بازار و بازرسی قانونی از تولیدکنندگان در پی خواهد داشت.
- و …
۴- مصرف کنندگان کالا: هر فرد یا سازمانی که کالایی را برای مصرف یا برای به کارگیری در محصول نهایی خود خریداری میکند، به اطلاعاتی درباره قلم کالاهایی که خریداری مینماید احتیاج دارد. ایرانکد میتواند علاوه بر ارائه این اطلاعات مزایایی را بهشرح زیر برای مصرفکنندگان کالا داشته باشد:
- شناسایی منابع مناسب عرضهکننده اقلام از طریق دستیابی به مجموعه عرضهکنندگان تولیدات داخلی و وارداتی
- مقایسه بین محصولات مختلف مشابه تولید شده توسط تولیدکنندگان مختلف و انتخاب بهترین گزینه
- تحلیل مصارف و خریدها با استفاده از نظام طبقهبندی ملی کالا
- مدیریت بهتر موجودیها با شناسایی و کدگذاری دقیق در خرید، انبارداری و توزیع
- کاهش هزینههای عملیاتی و اجرایی
- بودجهبندی و هزینهیابی مناسب براساس اطلاعات هماهنگ و یکپارچه
- عدم نیاز به طراحی یک سیستم طبقهبندی و کدگذاری داخلی کالا برای بهکارگیری در سیستمهایی مانند خرید، انبار، مالی و …
- آگاهی از مشخصات فنی محصولات و مشاهده جزئیترین اطلاعات کالا و تولیدکنندهی کالا در پرتال ایرانکد
- ایرانکد در کنار شفافیت بازار، موجب رقابتی شدن آن و کنترل قیمتها و از میان رفتن انحصار میشود و از این طریق، موجب آزادی عمل مشتریان در تصمیمگیری با ارائه گزینههای متعدد جهت انتخاب میگردد.
ابزارهای تولیدی توسط مرکز ملّی شمارهگذاری جهت استفاده از ایرانکد
برای استفاده از خدمات ذکر شدهی ایرانکد، نیاز به ابزار و فناوریهایی است که مرکز، انواع متنوعی از این ابزار را در اختیار ذینفعان و دریافتکنندگان خدمات خود قرار میدهد. مهمترین این ابزارها عبارتاند از:
۱- بارکد GS1 کالا: کدمیلهای ۱۳ رقمی که کالا را در سطح بینالمللی معرفی می کند اما توصیف نمی نماید.
۲- بارکد ملّی کالا (ایرانکد): کدمیلهای ۱۶ رقمی کالا که آنرا در سطح کشور معرفی و توصیف مینماید.
۳- دیتابار کالا: کد میلهای کالا برای الصاق بر روی اجسام کوچک و بسیار کوچک.
۴- دیتاماتریس کالا: شناسه دو بعدی کالا برای نسبت دادن حجم انبوهی از اطلاعات به اجسام کوچک و بسیار کوچک.
۵- برچسب RFID کالا: شناسه الکترومغناطیسی کالا که به صورت برچسب بر روی کالا الصاق میگردد.
۶- کاتالوگ الکترونیکی کالا: صفحهی اختصاصی بر روی پرتال ایرانکد که اطلاعات کاملی در مورد مشخصات کالا ارائه میدهد و شناسنامهی کالا محسوب میشود.
۷- ساختار طبقهبندی شدهی کالا بر روی پرتال ایرانکد
۸- بستهی شرکتی: نرمافزار نسخه شرکتی سیستم کدینگ ملی کالا، نرمافزاری است که در اختیار یک موسسه قرار میگیرد و با استفاده از آن کلیه مواد اولیه، قطعات، موجودیهای انبار و اموال در گردش و محصولات او طبقهبندی و کدگذاری میگردد. در این سیستم اقلام به گونهای کدگذاری میشوند که ۷ رقم اولیه مطابق ساختار طبقهبندی ملی کالاست و به این ترتیب با کدهای تخصیص یافته توسط دیگر مؤسسات یکسان است. سریال کالا نیز بر اساس معیارهای موسسه به کار گیرنده کالا تعیین میشود. این کد از جهت ساختاری به کدملی شبیه است اما اطلاعات این اقلام در پایگاه اطلاعات مرکز و پرتال اطلاعرسانی ملی کالا قرار نمیگیرد. یکی از مهمترین مشخصات سیستم نرمافزاری (CCSB ) استفاده از مفهوم طبقهبندی و بهرهمندی از مزایای حاصله در چرخه تأمین کالا است. طبقهبندی اقلام موجودی در داخل سیستمهای تولیدی و توزیعی موجب افزایش سرعت در انتقال اطلاعات، تخصیص دادن موجودیها به دستههای قابل کنترل، نظام دادن به اطلاعات برای مقایسه درست آنها با یکدیگر، آمادهسازی ساختار طبقهبندی برای کدگذاری کالاها، سادهکردن و کاهش هزینههای خرید، حمل و نقل، نگهداری و مسائلی از این دست خواهد شد. بهکارگیری این بسته میتواند عواید ذیل را حاصل نماید:
- صرفهجویی کلان اقتصادی از طریق مدیریت بهینه کالای در جریان
- شناسنامهدار شدن کالاهای تحت پوشش
- ایجاد کلید و زبان مشترک ارتباطی با عناصر داخلی و خارجی شرکت
- تحت کنترل درآوردن اطلاعات محصولات و کاتالوگ آنها
- امکانپذیر شدن تجزیه و تحلیل سلسله مراتبی خریدها و مصارف
- تسهیل مدیریت موجودی و انبار و اموال
- کاهش هزینه نهایی و برخورداری از لجستیک مؤثر و یکپارچه
- ایجاد بستر اطلاعاتی اقلام جهت تزریق به سطوح عملیاتی شرکت
۹- بستههای آموزشی عمومی: با مراجعه به پرتال آموزشی ایرانکد که در قسمتهای قبل معرفی گردید، میتوان به بستههای آموزشی مفاهیم و ساختار ایرانکد جهت استفادهی عمومی دسترسی پیدا کرد. همچنین، مرکز ملی شمارهگذاری اقدام به آموزش مدرسین و متخصصین ایرانکد جهت کمک به پیشبرد این نظام در صنعت بازرگانی کشور کرده و پس از برگزاری دورههای آموزشی حضوری و الکترونیکی، به پذیرفته شدگان گواهینامه معتبر از سوی وزارت بازرگانی اعطا مینماید.
علاوه بر خدمات ذکر شده، کارکردهای دیگری نیز به فراخور نیازها میتوان از ایرانکد انتظار داشت و در همین جهت، مرکز ملی شمارهگذاری کالا و خدمات ایران و وزارت بازرگانی از طرحهای پژوهشی و پایاننامههای مقاطع کارشناسی ارشد و دکترا در حوزهی ایرانکد حمایت کرده و به کارآفرینان این حوزه تسهیلات ویژهی آموزشی و … اعطا مینمایند.
در بخش بعدی که آخرین قسمت از سری مقالات آشنایی با پروژهی عظیم ملی ایرانکد خواهد بود، نقش ایرانکد در توسعه و تسهیل تجارت الکترونیکی در کشور را با هم بررسی خواهیم کرد.