ايران‌كد، پروژه اي در حوزه فناوري اطلاعات كشور (قسمت 7 از 7)
با عرض سلام به شما کاربران خوب مجله اینترنتی گویا آی‌تی، هفتمین قسمت از مجموعه مقالات «ايران‌كد، پروژه اي در حوزه فناوري اطلاعات كشور » را تقدیم می‌کنم.
مقدمه:
در بخش‌های پیشین این نوشته، در مورد کارکردهای مختلف نظام‌های کدگذاری و سیستم‌های طبقه‌بندی اقلام و ایجاد بستر اطلاعاتی مناسبی برای پشتیبانی از زنجیره‌های تأمین و تقاضا در کسب و کارهای الکترونیکی صحبت کردیم. سازمان جهانی GS1 که متولی امر تولید و توسعه‌ی استانداردها در این حوزه می‌باشد را شناختیم. سپس با مرکز ملّی شماره‌گذاری کالا و خدمات ایران و طرح نظام ملّی طبقه‌بندی و کدگذاری کالا و خدمات ایران (ایران‌کد) آشنا شدیم و در انتها به معرفی خدمات ارائه شده توسط این مرکز به بنگاه‌ها و تولیدی‌ها و در نهایت تأثیر این خدمات در توسعه و تسهیل تجارت الکترونیکی در کشور پرداختیم.
لطفا مجله‌ی اینترنتی گویا آی‌تی را در ادامه‌ی این نوشتار همراهی بفرمایید تا نقش ایران‌کد در توسعه و تسهیل تجارت الکترونرکی در کشور را به اجمال مورد بررسی قرار دهیم و به این ترتیب هفتمین و آخرین بخش از این سلسله مطالب را به پایان برسانیم.
در طی نوشته‌های پیشین، بارها به این موضوع اشاره شد که ایران‌کد به عنوان یک ابزار توانمند‌ساز، قادر است با ورود به فرایندها و جریان‌های اطلاعاتی در زنجیره‌های تأمین و تقاضا در کشور، گردش داده و اطلاعات را تسهیل نموده و منجر به توسعه تجارت الکترونیکی در کشور باشد. اما تا به حال به صورت دقیق وارد این موضوع نشده بودیم و در ادامه‌ی این نوشته، قصد داریم چگونگی عملکرد ایران‌کد در برخی از فرایندهای زنجیره تأمین کالا و خدمات که انتقال اطلاعات در آن نقش مهمی را ایفا می کند، مورد بررسی قرار دهیم.
ایران‌کد در هویت‌بخشی به اقلام:
اگر هر کالا یا خدمت در نظام بازرگانی و زنجیره تأمین دارای شناسنامه‌ای منحصر به فرد باشد، تولیدکننده کالا و یا عرضه‌کننده خدمت نیز در کشور به خوبی شناسایی و به متقاضیان آن کالا و یا خدمت شناخته می‌شود. در واقع ایران‌کد یک نظام اطلاع‌رسانی گسترده در خصوص تمامی اقلام تولیدی و خدمات عرضه شده در کشور است که تا به حال نزدیک به 2 میلیون قلم کالا و خدمت، شناسایی شده و در پرتال این نظام به ثبت رسیده است.
پرتال ایران‌کد علاوه بر اینکه امکان تبلیغ محصول تولیدکننده/عرضه کننده را به مشتریان در سطح ملی فراهم می‌کند، این امکان را نیز برای متقاضیان کالا و خدمت ایجاد می کند که به راحتی هرچه تمام، با استفاده از یک نظام طبقه بندی دقیق 6 سطحی، شناسنامه (شناسه) کالا یا خدمت مورد تقاضای خود را پیدا کنند و اطلاعات کاملی از محصول مورد نظر را در قالب کاتالوگ الکترونیکی کالا به دست آورند.
ایران‌کد و ایجاد زبان مشترک بین طرفین تجاری:
شناخت صحیح اقلام و خدمات مورد نیاز برای یک بنگاه اقتصادی (به عنوان مثال یه کارگاه تولیدی و یا یک فروشگاه عرضه مستقیم کالا) بسیار حائز اهمیت است. مثلا اگر شرکتی برای تولید قطعات پمپ‌های آب صنعتی به یک نوع واشر خاص که توسط یک تولیدکننده‌ی خاص نیاز داشته باشد، می‌تواند با استفاده از کد شناسه‌ی این واشر، قلم کالای مورد تقاضای خود را به راحتی به فروشندگان معرفی کرده و برگه درخواست متناسب با نیاز خود را تکمیل و اقدام به خرید نماید. در این صورت، در مبادلات تجاری هیچ دو قلم کالای متفاوتی به جای هم به فروش نخواهند رسید و از اشتباهات احتمالی به دلیل تشابه اقلام و تنوع تولید کنندگان جلوگیری خواهد شد.
استفاده از فرهنگ مفاهیم یا فرهنگ واژگان مشترک بین طرفین یک رابطه در شکل‌گیری صحیح و مؤثر یک ارتباط نقش حیاتی ایفا می‌کند. استفاده از کد شناسه 16 رقمی منحصر به فرد برای یک نوع قلم کالا نیز به مثابه کاربرد یک عنصر مشترک اطلاعاتی در تبادلات تجاری طرفین یک رابطه تجاری است که کمک می‌کند متقاضی و عرضه کننده، تصویر روشنی از نیازهای یکدیگر داشته باشند و به دریافت مشترکی از گفتگو برسند. در واقع این کد 16 رقمی زبان مشترک بین متقاضی و عرضه‌کننده ایجاد می‌کند.
ایران‌کد در شناسایی اقلام:
شناسایی صحیح یک قلم، علاوه بر فرایند خرید، در فرایندهای انبارداری، تأمین مواد اولیه خط تولید، کنترل موجودی و … نیز اهمیت به‌سزایی دارد. شرکت‌ها و سازمان‌های مختلف می‌بایست بتوانند در سریعترین زمان ممکن، با دقت بالا و بدون خطا، نسبت به کنترل موجودی و تهیه گزارشات مبتنی بر آن اقدام نمایند تا کنترل انبار، خط تولید، خط توزیع و … به بهترین نحو انجام شود. اعطای کد به اقلام موجود در انبار و سایر دارایی‌های شرکت در تسهیل و تسریع فرایندهای تهیه صورت‌حساب و صورت‌اقلام و مواردی از این دست مؤثر خواهد بود.
ایران‌کد در رهگیری اقلام:
گاهی اوقات لازم است یک کالا یا مجموعه‌ای از کالاها از مبدأ تولید تا مقصد عرضه، رهگیری و کنترل شوند. در چنین مواردی استفاده از کد شناسه کالا نیازی ضروری برای شناسایی قلم کالایی است که مورد رهگیری قرار می‌گیرد. در دنیای امروز با حجم تبادلات بین‌المللی بسیار بالا و خرید و فروش‌های متعدد و ارسال کالا از یک نقطه جهان به نقطه دیگر، رهگیری اقلام بیش از هر زمان مورد توجه قرار گرفته است و سیستم‌های کدگذاری راهکارهای متعددی برای این امر ارائه می‌کنند که کد ملی کالا نیز از این امر مستثنی نیست.
ایران‌کد در فرایندهای آماری و نظارتی:
اطلاع از آمار تولیدات داخلی و موجودی اقلام مختلف در کشور یکی از نیازهای مبرم برای ارگان‌های نظارتی و حکومتی به شمار می رود. وجود پایگاه داده‌ی یکپارچه و مجتمع از مشخصات تولیدکنندگان مختلف و اقلام تولیدی توسط آنها در کنار آمارهای مربوط به میزان تولید و مصرف، منجر به تهیه گزارشات مدیریتی در سطوح کلان نظارتی و حکومتی می‌شود. پایگاه داده‌ی پرتال ایران‌کد چنین اطلاعاتی را در اختیار دولت و ارگان‌های مربوطه قرار می‌دهد تا در مواقع لزوم بتوانند اطلاعاتی در مورد محصولی خاص، یا گروهی از محصولات و یا تولیدکننده کالا یا عرضه‌کننده‌ی خدمت مشخصی پیدا کنند.
ایران‌کد در گمرکات و مبادی ورود قانونی کالا به کشور:
کد ملی کالا، علاوه بر مصارف داخلی، استفاده‌های بسیاری در مبادلات گمرکی دارد. انجام واردات و صادرات با استفاده از کد ملی اقلام، به تهیه گزارشات مدیریتی و نظارتی در سطح کلان بازرگانی کشور کمک به سزایی می‌کند و باعث شفاف‌سازی فرایند صادرات و واردات و کوتاه کردن دست‌های قاچاقچیان کالا از تجارت کشور می‌شود.
ایران‌کد در سازمان استاندارد و تحقیقات صنعتی ایران:
اگر بتوان تناظری بین اقلام به ثبت رسیده در سازمان استاندارد ایران که علامت استاندارد ملی ایران را دریافت نموده‌اند و کد ملی قلم مربوطه ایجاد کرد، می‌توان برای شناسایی اقلام استاندارد از کد ملی کالا استفاده کرد. بدین شکل که اطلاعات مربوط به وضعیت استاندارد قلم کالا در کاتالوگ الکترونیکی قلم به ثبت برسد و به این طریق خریدار با مراجعه به پرتال ایران‌کد و جستجوی شماره 16 رقمی شناسه کالا، از اصل بودن و استاندارد بودن کالای خود به راحتی مطلع شود.
ایران‌کد در پایانه‌های فروش کالا:
رایج‌ترین کاربرد کد ملی کالا، استفاده از این کد به صورت نمادهایی همچون کد میله‌ای و دیتاماتریس و یا تگ‌های RFID بر روی کالا در پایانه‌های فروش (Point of Sale) و یا نقاط عرضه مستقیم کالا به خریدار است. در این روش کاربرد، نمادی که کد شناسه کالا را در خود حمل می‌کند، با پویشگرهای (اسکنر) مخصوص که به بارکدخوان معروف هستند خوانده شده و اطلاعات هویتی و شناسنامه‌ای کالا همانند نام، کد، وزن، ابعاد، قیمت، تاریخ مصرف و نظایر آن از پرتال ایران‌کد و یا پایگاه داده‌ی محلی فراخوانی شده و بر روی نمایشگری که به بارکدخوان متصل شده، به نمایش در می‌آید.
به این ترتیب می‌توان کالا را با دقت بسیار بالا شناسایی و از قیمت و سایر مشخصات آن با خبر شد. این نوع کاربرد را در هنگام محاسبه قیمت و صدور فاکتور خرید در پایانه‌های فروش فروشگاه‌های زنجیره‌ای به وفور می‌توان مشاهده کرد. چنین کاربردی به سهولت محاسبه قیمت کل خرید و صدور فاکتور در سریعترین زمان ممکن و با کمترین خطای ممکن کمک به سزایی می‌کند.
ایران‌کد در دنیای نرم‌افزار:
استفاده از کد شناسه 16 رقمی کالا در تبادل الکترونیکی داده‌ها و فیلدهای بانک‌های اطلاعاتی، می‌تواند منجر به سهولت ثبت، انتقال و دریافت اطلاعات در بین سامانه‌های مختلف نرم‌افزاری و سخت‌افزاری گردد. با استفاده از کد شناسه کالا به عنوان کلید اصلی در معرفی اطلاعات یک کالا می‌توان نرم افزارهای کاربردی تحت سیستم عامل، تحت تلفن همراه و سرویسهای مبتنی بر وب را تولید کرده و به مردم خدمات رسانی نمود.
اگر سیستم‌های یکپارچه اطلاعاتی در نظام بازرگانی و اقتصاد کشور بر پایه این کد 16 رقمی شکل گرفته و سامانه‌های نرم‌افزاری استانداردی بر مبنای آن تولید شود از وضعیت نا به سامان فعلی ارتباطات بین سازمانی به شرایطی با ثبات و ایمن خواهیم رفت.
نتیجه‌گیری:
مواردی که ذکر شد، تنها بخشی از کاربردهای وسیع کد ملی کالا و خدمات در نظام کسب و کارهای الکترونیکی و غیر الکترونیکی در کشور است و می‌تواند منجر به بهبود سیستم‌ها و روش ها در حوزه‌ی بازرگانی، صادرات و واردات، ارتباطات درون و برون سازمانی، تعامل بین دستگاه‌ها، گزارش‌های کلان مدیریتی و نظارتی، فرایند تولید نرم‌افزار و سخت‌افزار، استاندارد، گمرک واردات و صادرات و … باشد و کاهش هزینه‌ها و افزایش بهره‌وری و سهولت و سرعت در امور بازرگانی را تضمین نماید.
ان شا الله
محسن پاک نیت