Data Corruption (خرابی داده) چیست و چگونه از آن جلوگیری کنیم

Data Corruption (خرابی داده) چیست و چگونه از آن جلوگیری کنیم
  • 1393/5/3
  • مهدی صمصامی
  • 2

datacorruption-840x420

فساد (خرابی) داده ها یا همان Data Corruption یکی از رایج ترین مشکلات کامپیوتری است. برخلاف یک باگ (Bug) که به خاطر نوشته شدن یا اجرای نادرست کد رخ می دهد، فساد داده ها وقتی اتفاق می افتد که کد، خواسته یا ناخواسته از شکل اصلی و صحیح خود انحراف یابد و تغییر کند. فساد ممکن است منظم (Systematic) یا تصادفی (Random) باشد و حتی یک تغییر کوچک می تواند به صورت کاملا بنیادی منجر به خراب شدن یک برنامه یا رندر شدن بی فایده یک فایل گردد.

در ادامه بررسی می کنیم که چگونه این اتفاق رخ می دهد و چگونه می توان از آن جلوگیری کرد.

چه چیز باعث فساد و خرابی می شود

دنیای ما همیشه مکان دوستانه ای برای نگهداری داده ها نیست! ذرات معلق در هوا (مانند گرد و غبار)، می توانند به سادگی صفر را به یک تبدیل کنند (صفر و یک سیستم دودویی در کامپیوتر) و بالعکس، که همان فساد یا خرابی تصادفی نام می گیرد که حتی وقتی کامپیوتر خاموش است نیز رخ می دهد. و اگر حتی ذرات معلق این کار را انجام ندهند، یک ضربه ی فیزیکی یا خرابی می تواند باعث این آسیب شود. دیسک های مغناطیسی جهت یابی خود را از دست می دهند، دستگاه های باردار الکتریکی (شارژی) به تدریج بارهای خود را از دست می دهند و رسانه های نوری نیز با صدمه دیدن و یا از بین رفتن بخش های پلاستیکی آن، خراب می شوند. و پس از آن کامپیوترها به معنای واقعی کلمه در طول زمان به طور فزاینده محکوم به فساد و خرابی اطلاعات می شوند و تمامی وسایل ذخیره سازی های دیجیتال در نهایت خراب خواهند شد. هر هارد دیسک (Hard Drive)، فلاپی دیسک یا CD-ROMی در نهایت، پس از گذشت زمان کافی به اندوهی از داده های درهم و غیرمفهوم تبدیل می شوند.

gammarays

این مورد می تواند یک مشکل جدی و بحرانی برای سیستم هایی باشند که تک تک داده ها برای آن ها مهم است و برپایه ی داده های خود استوارند. با این حال برای کاربران PC، منبع این شکل از مشکلات، اتفاقات خارق العاده ای نیستند. مهم ترین دلیل بروز اینگونه مشکلات (فساد و خرابی داده ها) در واقع همان خطاهای انسانی می باشد. فساد و خرابی داده ها معمولا به خاطر اشتباهات کاربر (حذف کردن یا تغییر دادن فایل هایی که نباید دستکاری شوند)، فعالیت های مخرب (بد افزارها و تروجان ها) و یا مشکلات معمول و خراب شدن دستگاه های ذخیره سازی (هارد دیسک ها یا SSD ها) رخ می دهد.

جدا از اینکه دلیل بروز فساد و خرابی چه باشد، می توان آن را به دو دسته تقسیم کرد : خرابی های قابل تشخیص (Detected) و غیرقابل تشخیص (Undetected). بیشتر فساد و خرابی ها از نوع اول یعنی قابل تشخیص می باشند و مشکلات کمتری را ایجاد می کنند، در حالیکه نوع دوم (غیرقابل تشخیص) می تواند به دلیل کرش کردن سیستم و یا خراب شدن یک هارد دیسک غیرقابل ریکاوری، رخ دهد و مشکلات بیشتری را ایجاد خواهد کرد.

فساد و خرابی قابل تشخیص

همانطور که از معنای لغوی آن مشخص است، فساد قابل تشخیص، فساد و خرابی ای است که بتوان آن را شناسایی کرد و تشخیص داد. با اینکه ممکن است این تعریف اندکی ساده و احمقانه به نظر برسد، اما مهم است؛ زیرا به این معنی است که کاربر درباره مشکل آگاهی دارد.

imagecorruption

برای مثال ممکن است شما یک فایل عکس را باز کنید و ببینید که بخشی از آن با اشکال عجیب و غریب پر شده است و عکس تان خراب شده است. با اینکه این اتفاق ممکن است بد باشد، اما اکنون که از آن آگاهی دارید، به شما فرصتی برای اقدام کردن می دهد. اکنون که مشکل آشکار شده است، این فرصت را دارید که فایل های پشتیبان (Backup) خود را بازیابی کرده و یا اینکه مشکل را بررسی کنید تا ببینید که آیا فساد و خرابی کاملا تصادفی بوده و یا به دلیل یک مشکل معین و مشخص رخ داده است.

نکته مهم این است که فساد و خرابی های قابل تشخیص معمولا جزئی هستند و مشکل بزرگی ایجاد نمی کنند. یک فایل ممکن است خراب شود، یک سکتور خراب در هارد دیسک ممکن است نیاز به اصلاح شدن داشته باشد و یا یک برنامه ممکن است درست اجرا نشود. اگرچه اینگونه مسائل آزار دهنده هستند؛ ولی معمولا قابل حل و بازیابی هستند و و دامنه ی مشکلات ایجاد شده در نوع قابل تشخیص محدود است. حتی وقتی که آن ها منجر به رخ دادن مشکلات بزرگتر می شوند، حداقل کاربر فرصت بازیابی و یا حتی آماده شدن برای حل مشکل را دارد. ولی مشکلات جدی زمانی رخ می دهند که فساد و خرابی از نوع غیرقابل تشخیص باشد.

فساد و خرابی غیرقابل تشخیص

به هر شکل که به آن نگاه کنیم، فساد و خرابی به خاطر علتی خاص رخ می دهد که می تواند بدافزار یا تروجان، مشکلات سخت افزاری و یا مشکلات و باگ های نرم افزاری باشد. جدی ترین نوع فسادها وقتی رخ می دهند که منبع فساد و خرابی از قبل مشخص نشده باشد و نتوان آن را به راحتی تشخیص داد و از وجود آن مطلع شد. از این نظر، فساد و خرابی می تواند مانند یک سرطان برای کامپیوترها باشد. می توان روی فسادهای قابل تشخیص کار کرد و آنها را از بین برد، اما اگر فساد غیرقابل تشخیص باشد و شناسایی نشده باشد، می تواند تکثیر یابد و رشد کند و ناگهان خواهید دید که وضعیت دستگاه یا سیستم تان ناامید کننده خواهد شد.

برای مثال، منبع تغذیه شما می تواند خراب باشد و یا عیب داشته باشد. به همین دلیل، گهگاهی ممکن است برق ناکافی یا بیش از حد به هارد دیسک برساند و در این شرایط خطاها و مشکلاتی تصادفی رخ می دهند و باعث به وجود آمدن بد سکتورها (Bad Sectors) می شوند. شاید بعضی از مشکلات قابل تشخیص و قابل تعمیر باشند، آما در نهایت ممکن است این مشکل به بخشی از هارد دیسک اثر کند که حاوی درایورهای سیستمی و یا داده های مربوط به سیستم عامل باشد. در این حالت کامپیوتر ممکن است کرش کند و یا دیگر بوت نشود (سیستم عامل اجرا نشود) و یا فایل های موجود در بد سکتورها حتی توسط یک سرویس یا افراد حرفه ای نیز قابل بازیابی و تعمیر نباشند.

hdtunebadsectors

یا شاید به دلیل اشتباه شرکت سازنده، تصادفا ذره ی کوچکی از گرد و غبار روی صفحه ی دیسک شما باقی مانده باشد، که به تدریج باعث خط افتادن بر روی هارد دیسک می شوند. ممکن است یک ویروس در پس زمینه در حال تغییر دادن فایل ها به صورت تصادفی باشد. ممکن است (همانطور که در SSD ها رایج است)، مشکلات به وجود آمده به دلیل قدیمی شدن و یا سایش سریع صفحه در حال انجام عملیات خواندن و نوشتن (Read/Write) بر روی هارد باشد.

دلیل بروز مشکل هر چیزی که باشد، بدترین سناریوی ممکن برای همه آن ها یکسان است؛ زیرا فساد و خرابی غیرقابل تشخیص فقط زمانی شناسایی می شود که دستگاه ذخیره سازی یا فایل های اطلاعاتی خراب شوند.

مراقب سلامتی هارددیسک خود باشید

اولین اقدام شما برای جلوگیری از فساد و خرابی اطلاعات، باید چک کردن سلامتی هارددیسک و مراقبت از آن باشد. شما می توانید این کار را با استفاده از بررسی اطلاعات S.M.A.R.T هارد خود با استفاده از نرم افزار HD Tune – که یک نرم افزار آنالیز و بنچمارک گیری از هارد دیسک است – انجام دهید. S.M.A.R.T مخفف Self-Monitoring، Analysis and Reporting Technology می باشد. در حالیکه نسخه ی Pro (حرفه ای) این نرم افزار امکانات بیشتر و گسترده ترین را در اختیار شما قرار می دهد، اما با نسخه رایگان آن نیز می توان اطلاعات S.M.A.R.T را خوانده و بررسی کرد. همچنین برای انجام این کار می توانید از نرم افزارهای رایگان HDDScan و Crystal Disk Info نیز استفاده کنید. مطالعه ای که توسط شرکت گوگل انجام گرفته است نشان می دهد که کاربران باید توجه خاصی به اسکن کردن خطاها، Reallocation (تخصیص مجدد فضا) و مشکلات سکتورها داشته باشند، زیرا هارد دیسک هایی با این مشکلات در بیشتر مواقع دچار خرابی می شوند.

windowsharddiskerrorcheck

همچنین می توانید از ابزار پیشفرض ویندوز برای اسکن کردن هارد و یافتن بد سکتورها استفاده کنید. برای استفاده از این ابزار، روی یک درایو در My Computer راست کلیک کنید و گزینه Properties را انتخاب نمایید. سپس در تب Tools و در قسمت Error-checking، گزینه ی “Check now…” را انتخاب کنید. مسلما اگر هارد دیسک شما تعداد بسیار زیادی بد سکتور داشته باشد، مشکل بسیار بدی است، زیرا تعداد کمی از آن ها هم می تواند باعث ایجاد مشکلات جدی شود.

مبارزه با ویروس ها

از آنجا که بدافزارها و ویروس ها می توانند باعث ایجاد فساد و خرابی اطلاعات شوند، لازم است که حواستان به آن ها باشد. از آنجا که موضوعاتمربوط به ویروس ها و مقابله با آنها و انواع آنتی ویروس ها قبلا در سایت مورد بررسی قرار گرفته است، پس به جای تکرار آن مطالب، پیشنهاد می کنیم که مطالب 10 آنتی ویروس برتر برای ویندوز، 7 آنتی ویروس برتر برای ویندوز 8 و بررسی آنتی ویروس های سیستم عامل مکینتاش اپل – (به گزارش AV-Comparatives) را مطالعه نمایید. اگر مایل به پرداخت هزینه نیستید، می توانید یک آنتی ویروس رایگان را انتخاب کنید. گرچه یک آنتی ویروس رایگان امکانات پیشرفته مانند مقابله با فیشینگ و … را در اختیار شما قرار نمی دهد، اما می تواند از خراب شدن فایل های شما توسط فعالیت بدافزارها، ویروس ها و تروجان ها جلوگیری کند.

همچنین کاربران ویندوز نیز باید گزینه User Account Control را روی On (روشن) قرار دهند. این ویژگی اجازه نمی دهد که برنامه ها بدون اجازه اطلاعات مهم را تغییر دهند که می تواند به میزان زیادی آسیب های وارد شده به سیستم شما را محدود کند. خاموش کردن UAC به ویروس ها اجازه عمل بیشتری می دهد و آن ها به راحتی می توانند فایل های سیستمی را دستکاری کنند.

به روز کردن سخت افزار

شما با به روز کردن سخت افزار مورد نظر در کامپیوتر خود می توانید به میزان زیادی از فساد و خرابی اطلاعات در آن جلوگیری کنید. شما می توانید به جای RAMهای معمولی از RAMهای ECC (Error Correcting Code) استفاده کنید، برای مثال اینگونه RAMها می توانند بیشتر خطاها و مشکلات ایجاد شده توسط عوامل خارجی را تشخیص دهند. به هر حال، برای استفاده از این RAMها باید از یک مادربرد سرور استفاده کنید، که به این معنی است که باید CPU خود را نیز به یک CPU سرور (مانند Intel Xeon) به روز کنید. البته هزینه ی اضافه کردن این سخت افزارها به یک سیستم ممکن است بسیار زیاد باشد، پس انتخاب انجام این کار به خود کاربر بستگی دارد.

eecram

همچنین شما می توانید به جای هارد دیسک های معمولی، از یک هارد دیسک Enterprise Grade استفاده کنید. اینگونه هارد دیسک ها با توجه به نحوه ی ساخت و تولیدشان، قابل اعتمادتر هستند و دارای اجزا و قطعات قوی تر (در مورد هارد دیسک های مکانیکی) و حافظه های فلش با دوام تر (در مورد SSD ها) هستند. از سوی دیگر، می توان گفت که قابل اطمینان بودن نمی تواند تضمینی قطعی برای بی نقص بودن قطعه باشد، زیرا هارد دیسک های Enterprise Grade نیز می توانند آسیب پذیر باشند و دچار مشکلاتی خارج از کنترل خود شوند، مانند مشکلات مربوط به منبع تغذیه یا آسیب های مربوط به بدافزارها و ویروس ها.

پشتیبان گیری

مطالعه ای از شرکت گوگل نشان داده است که هارد دیسک هایی که خطاهای S.M.A.R.T خاصی را گزارش می کنند، به نسب هارد دیسک هایی که هیچ گونه خطایی را گزارش نمی کنند، کمتر دچار خرابی می شوند. یعنی در واقع اکثر هارد دیسک هایی که خراب می شوند، هیچ گونه خطایی را قبل از خراب شدن گزارش نکرده اند و یک دفعه دچار خرابی شده اند. همچنین این مطالعه نشان می دهد که اکثر هارد دیسک هایی که خراب می شوند، در سال دوم یا سوم از عمر خود قرار دارند، که به این معنی است که میزان عمر هاردها تاثیر زیادی در خرابی آنها ندارد. به طور خلاصه می توان اینگونه گفت که اقدامات مبتکرانه نمی تواند به خوبی از فساد و خرابی داده ها و از بین رفتن آن ها جلوگیری کند.

شما فقط یک انتخاب دارید که می تواند بقا و سالم ماندن اطلاعات و داده هایتان را تضمین کند و آن هم کپی کردن و نگهداری نسخه های مختلف از آن هاست. اگر فایل های اصلی خراب شوند، فقط کافی است که آن ها را فایل های پشتیبان تعویض کنید تا دوباره به اطلاعات تان دسترسی داشته باشید. فقط به یاد داشته باشید که در طول زمان، خود فایل های پشتیبان نیز می توانند دچار مشکلات و خرابی شوند، به همین دلیل نیاز است در بازه های زمانی منظم نسبت به پشتیبان گیری کامل از داده ها اقدام کنید.

نتیجه گیری

می توان نتیجه گرفت و فساد و خرابی داده ها اجتناب ناپذیر است. سوال این نیست که آیا اتفاق می افتد یا نه، سوال این است که چه کاری باید در مورد آن انجام دهیم. شما می توانید با انجام یک سری اقدامات، احتمال رخ دادن آن را کاهش دهید. هر کاربر PC که اطلاعات و داده هایش برایش مهم است باید اینگونه فرض کند که فردا روزی است که قرار است اطلاعاتش از بین برود، پس باید همیشه مراقب باشد.

آیا خرابی اطلاعات شما را نگران می کند؟ یا شما نسبت به این اتفاق بی تفاوت هستید؟ نظرات خود را بیان کنید…

 

منبع : MakeUseOf.com با ویرایش از گویا آی تی

دیدگاه خود را وارد کنید
تعداد دیدگاه ها : 2 دیدگاه
  1. ممنون-واقعا مفید بود….اما بنده بدون اینکه هارد بد سکتور داشته باشه برای بعضی از فیلم ها این اتفاق میفته و واقا ناراحت کننده هستش…چون نمیتونم مشکل رو شناسایی کنم…علاوه بر این فایل های روی فلش ها در صورت عدم استفاده ی طولانی دچار این مشکل میشن و این مهم ترین سوالمه….چرا؟؟؟؟
    همچنین من این مشکل رو در هارد های قدیمی نداشتم ولی الان داخل هارد(وسترن ۱T اینترنال)و(سلیکون پاور ۱T اکسترنال) به وفور دارم….لطفا یک مطلب تخصصی در این باره بذارید…با تشکر

  2. سلام…من یک هارد اکسترنال ایمور آ۸۰ سلیکون پاور دارم…..نو هستش و سکتور ها کاملا سالم….اما اطلاعاتم رو خراب میکنه….حدود ۱۰ درصد….تا به حال بر نخوردم که فایل rar رو خراب کنه…ولی فیلم رو مثل نقل نبات به هم میریزه….اگه چیزی میدونید به ایمیلم بفرستید…اگه قطعی باشه هزینه هم میدم…با تشکر

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *