جزئیات تجمیع کارت های هوشمند در ایران
تقریباً دو دهه پیش بود که پروژه ی صدور کارت شناسایی ملی و جایگزینی تدریجی آن با شناسنامه آغاز شد. در این پروژه برای هر شهروند ایرانی یک کد منحصر به فرد ملی تخصیص داده شد و ضمناً برای هر فرد کارتی صادر شد که حاوی اطلاعات ضروری وی بود. پس از مدت کوتاهی سخن از الکترونیکی شدن این کارت ها و هوشمند شدنشان به میان آمد.
گویا آی تی – کارت های هوشمند ملی دارای تراشه ای هستند که در آن اطلاعات محرمانه ی فرد قرار دارد. برخی از اطلاعات این تراشه، و البته نه اطلاعات محرمانه، از طریق دستگاه های کارت خوان مخصوصی قابل بازخوانی هستند. گذشته از این در کارت های ملی هوشمند اثر انگشت فرد و کدهایی قرار دارند که از آن ها به عنوان کارت سلامت و کارت حساب بانکی استفاده می شود. به طور کلی ظرفیت های متعددی برای کارت های ملی هوشمند پیش بینی شده است اما کاربردی شدن آن ها منوط است به مصوبات قانونی و اداری که به زودی انجام خواهند شد.
لازم به ذکر است که کارت های ملی قدیمی تا پایان سال ۹۶ اعتبار دارند و مطابق برنامه ریزی و پیش بینی های انجام شده تمامی شهروندان ایرانی تا پایان سال ۹۷ کارت ملی هوشمند دریافت می کنند. این کارت بعد از انگشت نگاری، گرفتن عکس و پرداخت ۳۱ هزارتومان هزینه، صادر می شود و هم اکنون نیز فراخوان سازمان ثبت احوال کشور برای ثبت نام و دریافت آن منتشر شده است.
تجمیع کارت های هوشمند
امروزه انواع کارت هوشمند نظیر کارت های بانکی، گواهینامه، کارت سوخت، کارت پایان خدمت و دیگر انواع کارت های هوشمند مربوط به سازمان ها و نهادهای دولتی و شهری در کیف و جیب بسیاری از شهروندان ایرانی وجود دارد. این کارت ها در اغلب موارد حاوی اطلاعات مشترکی یعنی همان اطلاعات مربوط به مشخصات فردی یک شخص است. این در حالی است که بسیاری از کارت های هوشمند به تنهایی فاقد اعتبار هستند و برای معتبر شدن شان ارائه ی کارت ملی الزامی است.
بسیاری از ارگان ها، سازمان ها و نهادهای صادر کننده ی کارت هوشمند، بایستی هزینه های بسیاری را برای خرید تجهیزات و سخت افزار مورد نیاز برای صدور و خواندن این کارت ها صرف کنند و علاوه بر این پس از صدور کارت برای پشتیبانی و صدور المثنی نیز هزینه های مازاد را متحمل شوند.
وزیر ارتباطات در توییت خود از تعدد کارت های هوشمند انتقاد کرده و نوشت که صدور کارت های هوشمند متعدد باعث می شود تا بودجه ی کشور هدر رفته دولت الکترونیک یکپارچگی خود را نداشته باشد. وی در همین توییت خبر از دستور معاون اول به وزارت کشور مبنی بر سازماندهی کارت های هوشمند متعدد صادر شده از سوی نهادهایی می دهد که قدرت تجمیع خدماتشان را در یک کارت ندارد. هیأت وزیران از ضرورت یکپارچگی کارت های هوشمند با محوریت کارت ملی سخن رانده و به وزارت کشور مأموریت داده است تا دستگاه های اجرایی را در این زمینه هماهنگ سازد.
آذر جهرمی می گوید که امیدوار است بتوان از کارت ملی هوشمند برای مصارف متعدد بهره برد، چرا که این کارت در سازمان ثبت احوال صادر می شود و قابلیت آن را دارد تا خدمات دیگر دستگاه ها را تجمیع نماید.
سخنگوی سازمان ثبت احوال کشور، سیف الله ابوترابی در این خصوص می گوید که مقرر شده تا یک سری جلسات کارشناسی از امروز به پیشنهاد وزارت ارتباطات و موافقت هیأت دولت آغاز شوند و در آن ها زیرساخت های نرم افزاری و سخت افزاری برای تجمیع کارت های هوشمند در کارت ملی هوشمند مورد بررسی و فراهم سازی قرار گیرد.
او اضافه می کند که کارت ملی هوشمند این قابلیت را داراست که تمامی دیگر انواع کارت های هوشمند را در خورد تجمیع کرده و شهروندان را از حمل تعداد زیادی کارت بی نیاز سازد. او کارت ملی هوشمند را کلید دولت الکترونیک می داند و می گوید که در درجه ی اول لازم است تا برای تمای شهروندان ایرانی کارت ملی هوشمند صادر گردد و در درجات بعد سایر کارت های هوشمند در این کارت تجمیع شوند.
ابوترابی اضافه می کند که تا کنون ۲۷ میلیون کارت ملی هوشمند صادر شده است و پیش بینی می شود که تا پایان سال آینده کارت ملی هوشمند برای تمامی شهروندان صادر شده باشد. او زمان پایان اعتبار کارت های ملی قبلی را تا پایان سال جاری می داند و برآورد می کند که با توجه به این نکته حجم درخواست برای صدور کارت ملی هوشمند افزایش پیدا کند. او اجرای تجمیع کارت های هوشمند را فرایندی فرابخشی و همکاری تعداد زیادی از ارگان های دولتی را برای موفقیت آن ضروری می داند.
نقاط ضعف تجمیع کارت های هوشمند
کارت هوشمند ملی برای اهدافی نظیر هدفمندسازی یارانه ها، پرونده ی الکترونیک سلامت و دیگر خدمات شهروندی کلید ورود مناسبی است. استفاده از این کارت ها برای شناسایی، تصدیق هویت و امضای دیجیتال باعث می شود تا بتوان آن را جایگزین کارت های هوشمند نمود و به عنوان ابزاری چندکاره مورد بهره برداری قرار داد. کارت ملی هوشمند قادر است تا اپلیکیشن های متعددی را در خود جای داده و اطلاعات مربوط به دیگر کارت های هوشمند مانند گواهینامه، پاسپورت و … را بدون ایجاد تداخل حفظ نماید.
علی رغم مطالب ذکر شده باید توجه داشت که هر یک از کارت های هوشمند صادر شده و در دست شهروندان از سازمانی مجزا، با مدیریتی مجزا صادر شده اند و تشکیل یک مدیریت یکپارچه برای تجمیع آن ها چندان هم کار آسانی نیست. گذشته از این یکی معایب تجمیع کارت های هوشمند در کارت ملی در آن است که در صورت تجمیع تمامی کارت های هوشمند در کارت ملی، در صورت گم شدن یک کارت به صورت یک جا تمامی کارت های مفقود شده محسوب خواهند شد و بدین ترتیب است که یک فرد ممکن است در چشم برهم زدنی تمامی آن چه بدان نیاز دارد را از دست بدهد. و افزون بر همه ی این ها دولت برای تجمیع کارت های هوشمند باید یک به یک با سازمان های صادرکننده ی کارت تماس حاصل کرده و درخواست سوزاندن کارت های قبلی و تجمیع کارت های جدید را در کارت ملی ارائه نماید. هزینه های سخت افزاری جدید برای تهیه ی دستگاه های کارت خوانی که با کارت های جدید تطابق داشته باشند نیز از جمله دیگر نواقص موجود بر سر راه تجمیع کارت های هوشمند است.
چیزی که مسلم است این نکته است که برای تجمیع کارت های هوشمند همکاری کارشناسان فناوری اطلاعات بانک مرکزی، وزارت ارتباطات، شهرداری ها و همین طور شرکت های دانش بنیان و … ضروری است.