آماده باش بانک ها برای هماهنگی با فین تک ها

بانک ها و مدیرانشان امروزه در همه جای دنیا و از جمله در ایران مورد انتقاد بسیار واقع می شوند و شاید همین نکته بانکداری را هر روز بیشتر از روز قبل با دشواری مواجه می سازد. در حال حاضر بسیاری گمان می کنند که این بانک ها هستند که مسئول وضعیت بد اقتصادی می باشند. در حقیقت امروزه بانک ها به نماد بخش دوست نداشتنی اقتصاد آزاد تبدیل گشته اند. در نتیجه ی چنین رویکرد و دیدگاهی، دولت ها و بانک های مرکزی به صورت فزاینده ای بر بانک ها اعمال سخت گیری می کنند و هر روز ضابطه های بیشتری را بر سر راه عملکرد آن ها قرار می دهند.

گویا آی تی – گذشته از دید نه چندان خوب عمومی به بانکداری این حوزه با چالشی بسیاری جدی تر هم مواجه است. چالش نسبتاً جدید پیش روی بانکداری و بانکداران، گسترش بیش از پیش فناوری اطلاعات است. تکنولوژی امروزه به عنوان رقیبی برای بانکداری سنتی درآمده است تا جایی که بسیاری، از جمله بیل گیتس یکی از ثروتمندترین افراد جهان، به این نکته اعتقاد پیدا کرده اند که آن چه مورد نیاز حال حاضر افراد است بانکداری بدون بانک است. چنین سخنی ضرورت نیاز به بانکدارها را تقریباً منتفی می سازد.
فین تک (Fin-Tech) یا همان فناوری مالی، عمده رقیب بانکداری سنتی با بهره گیری از تکنولوژی به شمار می آید. فین تک ها با بهره گرفتن از فناوری اطلاعات در مسائل مالی توانسته اند انحصار بانک ها را در ارائه ی خدمات اعتباری و مالی زیر سوال برده و به چالش بکشند. منظور از فین تک ها سرویس هایی است که با استفاده از تلفن های هوشمند و اینترنت و البته شبکه های اجتماعی، خدماتی مانند تأمین مالی جمعی، پرداخت فرد به فرد، پرداخت با شرایط متنوع و … را با هزینه ای بسیار کمتر و راحتی هر چه بیشتر در اختیار متقاضیان قرار می دهد.
نمونه ی یک فین تک شرکت پی پل (PayPal) است. این شرکت که بزرگترین شرکت فین تک جهان است، در حال حاضر از بسیاری از بانک های معتبر و بزرگ دنیا قدرتمندتر می باشد. بسیاری از استارت آپ ها (start-up) نیز برای انواع خدماتی که قبلاً تنها توسط بانک ها ارائه می شدند، مثل انتقال وجه و خدمات پرداخت روش های مبتکرانه ای را ارائه کرده اند. چنین است که بسیاری از شرکت های بزرگ مانند علی بابا، سامسونگ، گوگل و … هر یک شیوه ی پرداخت الکترونیک مختص خود را دارا هستند. امروزه بسیاری از مردم ترجیح می دهند تا به جای استفاده از خدمات بانکی از سرویس هایی نظیر پی پال و گوگل استفاده کنند.

گذشته از خدمات رایج بانکی امروزه فین تک ها برای متقاضیان امکاناتی همانند تأمین مالی جمعی (Crowdfunding) و وام دهی فرد به فرد (P2P Leanding) و همینطور اعتبارسنجی را فراهم ساخته اند. چنین ابزارهایی به سبب آن‌ که بسیار خلاقانه هستند توانسته‌اند بر خدمات گران قیمت و پر زحمت بانکداری سنتی چیره گردند و افراد را برای سرمایه گذاری و پس انداز جذب خود نمایند. شرکت های فین تک باعث شده اند تا در صورتی که شخصی تمایل به سرمایه گذاری دارد، آن قدر گزینه ی سرمایه گذاری پیش رو داشته باشد که دیگر از مراجعه به بانک بی نیاز شود. البته که کارکرد فین تک ها محدود به خدمات بانکداری نیست و این شرکت ها در دیگر حوزه ها نظیر بورس و بیمه نیز در حال فعالیت هستند.

گذشته از تمام مطالب گفته شده، برخی از مطالعات گویای این مطلب هستند که هنوز هم مردم اعتماد بیشتری به بانک ها دارند تا به بدیل های آن، صرف نظر از این که هنوز بسیاری حتی فین تک ها را بدیل و رقیب بانک ها نمی بینند. شرکت Gap Gemini تحقیقی انجام داده است که طبق نتیجه ی آن ۶۳ درصد مردم به بانک ها اعتماد زیاد یا خیلی زیاد دارند. این در حالی است که اعتماد عمومی به فین تک ها در این تحقیق ۴۸ درصد است. علاوه بر این بانک ها دارای قدرت مدیریت ریسک بیشتری هستند و کانال های بیشتری برای ارتباط با مشتریان در اختیار دارند و همین دو مورد نقاط قوت مهمی برای بانک ها محسوب می شوند که شاید بتوانند بر خدمات نوآورانه و سهولت استفاده از خدمات فین تک ها غلبه کنند.
همان طور که گفته شد بسیاری بر این باور هستند که فین تک ها بدیل و رقیب بانک ها نیستند. این افراد می گویند که فین تک ها تنها باعث ایجاد تغییر در نحوه ی عملکرد بانک ها می شوند و به علاوه همکاری بانک ها با فین تک ها می تواند بانکداری را در مسیری جدید هدایت نماید. رویکرد مناسب در شرایط جدید برای بانکداری، از نظر این افراد بانکداری باز است.
منظور بانکداری باز رویکردی است که در آن بانک ها خرده فروشی را رها کرده و در این حوزه در پشت صحنه قرار می گیرند. تاکید غالب در بانکداری باز، بر روی عملیات عمده فروشی مانند بانکداری شرکتی، بانکداری تخصصی و بانکداری سرمایه‌ گذاری می باشد. در این نوع بانکداری بانک ها پلتفرم هایی ایجاد می کنند که در آن فین تک ها بتوانند خدمات بانکداری خرده فروشی را پیاده نمایند. چنین پلتفرم هایی ماهیت خلق پول دارند و تنها با مجوز بانک مرکزی قابل پیاده سازی هستند.

آن چه مسلم است این است که بانک ها در اثر اتفاقات بانکی و مالی جدید در آینده دچار چالش ها و ابهامات زیادی خواهند شد. اما بانک ها ناگزیرند که به هر صورت با این چالش ها مواجه شده و حتی وضعیت عملکرد خود را از پایه دچار تحول سازند. گذشته از آمادگی بانک ها برای تطبیق خود با شرایط موجود، بانک مرکزی نیز باید برای چنین شرایطی مهیا باشد. در حقیقت فعالان حوزه بانکداری در تمامی سطوح باید نه تنها دانش اقتصادی و پولی داشته باشند بلکه باید خود را به تخصص های فن آورانه نیز مجهز سازند و این دقیقاً چالشی است که بانکداری کلاسیک در تمام نقاط دنیا با آن مواجه است.