تهیه یک اطلس از لایه های زیر زمینی + عکس
از زمانی که انسان در این دنیا حضور داشته است، همه ی ما به کشف دنیایی که در زیر سطح زمین قرار دارد علاقه مند بوده ایم و اکنون دانشمندان در حال تهیه نقشه ای از موقعیت صفحات تکتونیکی هستند که به دلیل فشارهای وارده به اعماق زمین فرو رفته اند.
این مجموعه نقشه ها اطلس دنیای زیر زمینی نام دارد که شما می توانید آن را به صورت آنلاین مشاهده کنید. در این اطلس اندازه گیری ها در برخی موارد تا اعماق ۲۹۰۰ کیلومتر (۱۸۰۰ مایل) پیش رفته اند. تمرکز این نقشه ها بر صفحات تکتونیک مرده ای است که به زیر پوسته ی زمین فشرده شده اند و دیگر بخشی از سطح آن به شمار نمی آیند.
این اطلس حاصل ۱۵ سال کار و تلاش تیمی از دانشمندان در دانشگاه اوترخت هلند است و داده های آن از منایع مختلف و هم چنین اسکن های لرزه ای خود این تیم به دست آمده است که از امواج صوتی برای اندازه گیری بافت های زمین شناسی زمین استفاده کرده اند.
ویم اسپاکمن، یکی از محققان این پروژه می گوید:” این اولین باری است که از تمام اسلب (Slab) های موجود در زیر سطح زمین نقشه تهیه می شود. بیشتر اطلاعات مورد نیاز موجود هستند، اما این اطلاعات عمدتا به صورت پروژه های تحقیقاتی جداگانه ثبت شده اند. ما تصمیم داریم که تمامی این اطلاعات را مانند قطعات یک پازل کنار هم قرار دهیم.”
با حرکت صفحات پوسته و گوشته روی سطح سیاره ی زمین، فعالیت های آتش فشانی و زلزله ها اتفاق می افتند و گاهی فرآیندی به نام فرورانش رخ می دهد که در آن لبه های یکی از صفحات در اثر فشار به زیر زمین فرو می رود.
بخش هایی از صفحات تکتونیکی که دچار فرورانش می شوند، اسلب نامیده می شوند. این اسلب ها می توانند برای میلیون ها سال بدون آنکه ذوب شوند در قلب مرکز زمین باقی بمانند و اطلس جدید ۹۴ عدد از آن ها را در سراسر جهان دنبال می کند.
دوو فن هینسبرگن، یکی از اعضای این تیم تحقیقاتی گفته است:”اکنون ما نه تنها می توانیم چگونگی حرکت صفحات روی سطح زمین را دنبال کنیم، بلکه متوجه می شویم که این صفحات چگونه به مرز میان پوسته و گوشته فرو می روند. این موضوع برای من بسیار جالب است – ما می توانیم در مورد فیزیک درون کره زمین اطلاعاتی کسب کنیم.”
محققان توانسته اند برای هرکدام از اسلب ها، زمان فرورانش را تشخیص دهند، و فعالیت های آتش فشانی را که روی سطح زمین یا مناطق کوهستانی موجود، نظیر رشته کوه آند یا هیمالیا رخ می دهند و به آن ها مربوط می شوند را مشخص کنند.
اطلس جمع آوری شده، نه تنها یک کاتالوگ شگفت انگیز از دنیای زیرزمینی است، بلکه می تواند مطالبی را در مورد فعالیت های لایه ی گوشته به دانشمندان آموزش دهد و اطلاعاتی در مورد فشارها و مقیاس های زمانی و حرکات مربوط به این دنیای ناشناخته و پنهانی در اختیار آن ها قرار دهد.
ما می توانیم در مورد چگونگی تکامل سیاره ی زمین، و نحوه ی تأثیر گذاری آن بر زندگی و آینده ی خود اطلاعاتی کسب کنیم: برای مثال از این اطلس تاکنون برای محاسبه ی میزان کربن دی اکسید منتشر شده در اثر فعالیت های آتشفشانی، و چگونگی تغییر تراز آب دریاها در طول میلیون ها سالی که از عمر زمین می گذرد، استفاده شده است.
بعلاوه دانشمندان با استفاده از این اطلس ناحیه ی کاهش سرعت اسلب ها را در اعماق ۱۵۰۰ تا ۲۰۰۰ کیلومتری (۹۳۲-۱۲۴۳ مایلی) سطح زمین کشف کرده اند، که در آن اسلب ها کندتر شده اما متوقف نمی شوند، پیش از آنکه مجددا دوباره در حرکت به سوی هسته سرعت بگیرند.
تیم تحقیقاتی معتقد است که در آینده ی نزدیک با اصلاح و گسترش این نقشه های زیرزمینی، کشفیات بسیاری از این قبیل رخ خواهد داد.
فن هبینسبرگن می گوید: “تهیه ی یک اطلس کاری بسیار دقیق و طولانی مدت است، و نتیجه ی نهایی ممکن است چیزی شبیه یک کتاب میز قهوه به نظر بیاید.”
“اما باید به یاد داشته باشیم که افراد تا چه اندازه از اطلس های جهانی برای اهدافی استفاده می کنند که هیچ گاه به ذهن تهیه کننده ی اطلس نرسیده است. ما انتظار داریم که در مورد اطلس دنیای زیر زمینی نیز همین اتفاق برای دانشمندان علم زمین شناسی بیفتد.”