واکسن آسترازنکا در آکسفورد چگونه کار می‌کند؟

واکسن آسترازنکا در آکسفورد چگونه کار می‌کند؟

واکسن شرکت آسترازنکا یکی از واکسن‌های است که اخیرا در اتحادیه جهانی تأمین واکسن قرار گرفته و به کشورهایی که در صفحات قرار گرفته‌اند، از جمله ایران تحویل داده است.

دانشگاه آکسفورد با شرکت انگلیسی، سوئدی همکاری کرد تا واکسنی را به نام آسترازنکا (AstraZeneca) که یک واکسن برای کرونا ویروس معروف به ChAdOx1 nCoV-19 یا AZD1222 است را آزمایش کند و آن را توسعه دهد. یک آزمایش بالینی بزرگ و کامل نشان داد که این واکسن یک محافظت قوی با میزان کلی ۷۶ درصد را نشان می‌دهد.

ده‌ها کشور اجازه استفاده از این واکسن را داده‌اند، اما هنوز از سوی اداره غذا و دارو اجازه استفاده از این واکسن نیامده است.

 

قسمتی از ویروس کرونا

ویروس SARS-CoV-2 با پروتیین‌ها پر شده‌ است که برای ورود به سلول‌های انسان استفاده می‌شود. این پروتین‌ها که به اصطلاح سنبله نامیده می‌شوند، هدف ساخت واکسن‌های کرونا برای درمان‌ها و پیشگیری آن هستند.

واکسن آسترازنکا (AstraZeneca) از دانشگاه آکسفورد بر اساس دستورالعمل‌های ژنتیکی ویروس برای ساخت پروتئین سنبله است. اما بر خلاف واکسن‌های Pfizer-BioNTech و Moderna، که دستورالعمل‌های خود را در RNA تک رشته‌ای ذخیره می‌کند اما واکسن آکسفورد از DNA دو رشته‌ای استفاده می‌کند.

 

DNA درون یک آدنوویروس

محققان ژن پروتئین سنبله کرونا ویروس را به ویروس دیگری به نام آدنوویروس اضافه کردند. آدنوویروس‌ها ویروس‌های معمولی هستند که به طور معمول باعث سرماخوردگی یا آنفولانزا می‌شوند. تیم آکسفورد، برای آسترازنکا (AstraZeneca) از یک نسخه اصلاح‌ شده از یک آدنوویروس شامپانزه به نام ChAdOx1 استفاده کرد. این نسخه می‌تواند وارد سلول‌ها شود، اما نمی‌تواند درون آنها تکثیر شود.

AZD1222 حاصل چندین دهه تحقیق در مورد واکسن‌های مبتنی بر آدنوویروس است. در ماه جولای، اولین مورد برای استفاده عمومی واکسن ابولا ساخته شده توسط جانسون بود که تصویب شد. آزمایشات بالینی پیشرفته برای بیماری‌های دیگر از جمله H.I.V. و زیکا در حال انجام است.

واکسن آسترازنکا (AstraZeneca) از آکسفورد برای کووید ۱۹ مقاوم‌تر از واکسن‌های mRNA  فایرز و Moderna است. DNA به اندازه RNA آسیب ‌پذیر نیست و پوشش سخت پروتیین آدنوویروس به حفاظت از مواد ژنتیکی درون آن کمک می‌کند. در نتیجه، واکسن آکسفورد نیازی به منجمد بودن ندارد. اما بهتر است که این واکسن حداقل به مدت شش ماه و در دمای ۳۸ تا ۴۶ درجه فارنهایت (۲ تا ۸ درجه سانتی گراد) منجمد ‌شود.

 

وارد شدن به سلول

بعد از اینکه واکسن به بازوی فرد تزریق می‌شود، آدنوویروس‌ها به سلول‌ها برخورد می‌کند و بر روی سطح آن‌ها می‌چسبند. سلول ویروس را در یک حباب پوشش می‌دهد و آن را به درون خود می‌کشد. به محض ورود، آدنوویروس از حباب فرار می‌کند و به سمت هسته حرکت می‌کند، جایی که DNA سلول در آن ذخیره می‌شود.

آدنوویروس DNA خود را به داخل هسته هل می‌دهد. آدنوویروس به گونه‌ای مهندسی شده است که نمی‌تواند کپی خودش را بسازد، اما ژن پروتئین سنبله کرونا ویروس می‌تواند توسط سلول خوانده شود و در یک مولکول به نام RNA پیام رسان یا mRNA کپی شود.

 

ساخت پروتئین‌های سنبله

mRNA هسته را ترک می‌کند و مولکول‌های سلول توالی آن را می‌خوانند و شروع به جمع کردن پروتیین‌ها می‌کنند.

برخی از پروتئین‌های سنبله تولید شده توسط سلول، سنبله‌هایی را شکل می‌دهند که به سطح خود می‌رسند و نوک خود را نشان می‌دهند. همچنین سلول‌های واکسینه شده برخی از پروتئین‌ها را که روی سطح آن‌ها قرار دارند را می‌شکنند و نشان می‌دهند. این سنبله‌های بیرون زده و تکه‌های پروتئین سنبله را می‌توان توسط سیستم ایمنی تشخیص داد.

همچنین آدنوویروس‌ها سیستم ایمنی را با روشن کردن سیستم‌های هشدار سلول تحریک می‌کند. این سلول سیگنال‌های هشدار دهنده‌ای را برای فعال سازی سلول‌های ایمنی در اطراف خود می‌فرستد. با بالا بردن این هشدار، واکسن آسترازنکا (AstraZeneca) باعث می‌شود که سیستم ایمنی به شدت به پروتئین‌های سنبله واکنش نشان دهد.

 

تشخیص مشکل

وقتی یک سلول واکسینه شده می‌میرد باقی مانده، حاوی پروتئین‌ها و قطعات پروتئینی هستند که پس از آن می‌توانند توسط یک نوع سلول ایمنی که سلول ارائه کننده آنتی‌ ژن نامیده می‌شود، گرفته شوند.

این سلول تکه‌های بزرگ پروتئین را روی سطح آن قرار می‌دهد. وقتی سلول‌های دیگر به نام سلول‌های کمک کننده‌ی T، این قطعات را تشخیص می‌دهند، سلول‌های کمک کننده‌ی T می‌توانند آژیر خطر را بالا ببرند و به دیگر سلول‌های ایمنی بدن کمک کنند تا با این عفونت مبارزه کنند.

 

ساخت آنتی بادی

دیگر سلول‌های ایمنی به نام سلول‌های B، ممکن است روی سطح سلول‌های واکسینه شده، یا قطعات پروتیینی آزاد باشند و با برآمدگی‌های ویروس کرونا برخورد کنند. تعداد کمی از سلول‌های B ممکن است قادر به قفل کردن روی پروتئین‌های سوزنی باشند. اگر سلول‌های B توسط سلول‌های کمک کننده‌ی T فعال شوند، تکثیر می‌شوند و آنتی‌بادی تولید می‌کنند که پروتیین را هدف قرار می‌دهند.

 

توقف ویروس

آنتی ‌بادی‌ها می‌توانند به سنبله‌های روی ویروس کرونا متصل شود، ویروس را برای تخریب علامت ‌گذاری کرده و با مسدود کردن چسبیدن خوشه‌ها از اتصال به یکدیگر مانع عفونت شود.

 

کشته شدن سلول‌های آلوده

سلول‌های تشکیل‌ دهنده آنتی ‌ژن همچنین می‌توانند نوع دیگری از سلول‌های ایمنی را فعال کنند که سلول کشنده T را فعال کنند تا هر گونه سلول آلوده به ویروس کرونا را که قطعات پروتئینی را بر روی سطوح خود نمایش می‌دهند، از بین ببرند.

 

به یاد آوردن ویروس

واکسن آسترازنکا را در دو دوز با فاصله چهار هفته تزریق می‌کنند تا سیستم ایمنی بدن را برای مبارزه با ویروس کرونا آماده کند. در طی آزمایش بالینی این واکسن، محققان ناخودآگاه به برخی از داوطلبان تنها نیمی از آنها را تزریق کردند.

در کمال تعجب، زدن دوز اول واکسن که در آن فقط نیمی از قدرت واکسن بود، ۹۰ درصد در پیشگیری از کووید ۱۹ در کارآزمایی بالینی موثر بود و اما در مقابل، ترکیبی از دو تزریق کامل دو دوز این واکسن تنها ۶۲ درصد اثربخشی داشت. محققان پیش‌بینی می‌کنند که اولین دوز، عمل بهتری را برای تقلید از تجربه عفونت انجام داد و واکنش ایمنی قوی‌تر را هنگامی که دوز دوم تجویز شد، بالا برد.

از آنجا که این واکسن جدید است، محققان نمی‌دانند تا چه مدت حفاظت از آن ممکن است دوام بیاورد. این احتمال وجود دارد که در ماه‌های بعد از واکسیناسیون، تعداد آنتی ‌بادی و سلول‌های کشنده T کاهش یابد. اما سیستم ایمنی شامل سلول‌های مخصوص به نام سلول‌های حافظه B و سلول‌های حافظه T است که ممکن است اطلاعات مربوط به ویروس کرونا را برای سال‌ها یا حتی چند دهه حفظ کنند.