همه آنچه که باید در مورد شقاق (فیشر) بدانید!

بهترین تعبیری که می توان از این بیماری داشت، درد و سوزش شدید مقعدی است که تا عمق جان هم احساس میشود. شقاق هم در بین زنان وهم مردان مشاهده میشود و محدودیت سنی نیز ندارد، چرا که در بین کودکان و نوزادان کم سن و سال هم به وفور مشاهده میشود.

اگر میخواهید اطلاعات کاملی در مورد این بیماری، علت ها، علائم و روش های درمان این بیماری و نیز پیشگیری داشته باشید، مطالعه این مطلب را از دست ندهید.

شقاق چیست؟

به نقل از کلینیک نوین ، شقاق (فیشر) ترک و یا زخمی است که در مقعد ایجاد می شود. این ترک بسیار دردناک است و اغلب با خونریزی همراه است. علت ایجاد این بیماری در افراد مختلف، متفاوت می باشد. اما به طور ثابت در اکثر بیماران این مشکل با تغییرات اجابت مزاج از قبیل یبوست و اسهال ایجاد می شود.

در واقع بیماری شقاق یا فیشر ترک، بریدگی یا زخم عمیقی است که در مخاط یا پوست اطراف دریچه مقعد ایجاد میشود. این زخم در ابتدای بیماری کم عمق است و علائم خفیف تری دارد و اصطلاحاً فیشر حاد است. ولی وقتی بیماران شقاق را درمان نمی کنند، عمق و شدت زخم بیشتر میشود و علائم بیماری هم شدیدتر میشود و اصطلاحاً فیشر مزمن است.

علائم

شقاق بسته به میزان پیشرفت بیماری در افراد مختلف علائم متفاوتی را ایجاد می کند، مهمترین علائمی که بیماران با شدت های مختلف آن را تجربه می کنند، عبارتند از :

• درد
• خونریزی به رنگ روشن
• خون در مدفوع
• سوزش و خارش
• التهاب و قرمزی اطراف مقعد
• زخم یا ترک عمیق در مخاط یا پوست دریچه مقعد

اول از هر چیز بگوییم که اگر می خواهید خیلی سریع از دست این بیماری خلاص شوید، به محض شروع علائم به پزشک مراجعه کنید. درمان شقاق در مراحل اولیه که علائم خفیف تری دارید، راحت تر است. اما وقتی عمق زخم بیشتر میشود، علائم بیماری نیز به همان نسبت شدیدتر خواهد شد.

علت

این بیماری در اثر وارد کردن فشار بیش از اندازه به عضله مقعد ایجاد میشود. شایع ترین علت شقاق، ابتلا به یبوست مزمن است، یبوست باعث میشود، بیمار برای تخلیه مقعد، فشار زیادی را به مقعد وارد کند. سایر علت های ایجاد این بیماری عبارتند از :

• بارداری
• زایمان
• رابطه جنسی مقعدی
• یبوست و اسهال مزمن
• اضافه وزن
• کهولت سن
• تنگی دریچه مقعد
• کم تحرکی
• عوارض بیماری های کرون و بیماریهای مقاربتی

عوارض

اگر به موقع برای شقاق مراجعه نکنید، علائم بیماری شدت می یابد و ممکن است مشکلات دیگری را ایجاد کنند. مهمترین عارضه ای که در اثر درمان نکردن پدید می آید، درد شدید و غیر قابل تحمل مقعدی است.

مقعد ناحیه ی آلوده ای است، بنابراین احتمال عفونت شدید، قرمزی و التهاب شقاق وجود دارد.

پیشگیری

برای پیشگیری از این بیماری کافی است سبک زندگی خود را تغییر دهید، تا خطر بروز بیماری را تا حد زیادی کاهش دهید. از روش های پیشگیری فیشر می توانیم به این موارد اشاره کنیم:

• در طول روز از انواع میوه ها،سبزیجات و غلات استفاده کنید، این خوراکی ها به دلیل دارا بودن فیبر می توانند از یبوست که مهمترین علت شقاق هستند، جلوگیری کنند.
• نوشیدن آب به میزان ۸ لیوان در روز برای جلوگیری از یبوست
• ورزش به خصوص پیاده روی می تواند یبوست شما را درمان نماید.
• زیاده روی در شستشوی مقعد ممنوع است.
• اگر به یبوست دچار هستید برای تخلیه روده زور نزنید، این کار می تواند خطر بروز شقاق را افزایش دهد.
• شستشوی مقعد با مواد شوینده معطر ممنوع است.
• استعمال سیگار و مواد مخدر یا مشروبات الکلی را به حداقل کاهش دهید.
• درمان به موقع بیماریهای مقاربتی می تواند از سایر بیماری ها مثل شقاق جلوگیری کند.

برای درمان شقاق به چه پزشکی مراجعه کنیم؟

برای درمان شقاق می توانید از پزشک عمومی بخواهید که شما را معاینه کند و تشخیص خود را اعلام کند. بعد از این پزشک شما را به متخصص جراح ارجاع میشود. متخصص جراح عمومی، در زمینه جراح بخش های مختلف بدن تجربه داشته و می تواند به شما در رفع این بیماری کمک کند.

برای صرفه جویی در هزینه و زمان می توانید از ابتدا با متخصص جراح مشورت کنید.

تشخیص

تشخیص فیشر کار پیچیده ای نیست. حتی خود بیماران نیز می توانند توسط یک آینه زخم شقاق را مشاهده کنند. برای تشخیص پزشک ناحیه ی مقعدی را بررسی می کند و ممکن است معاینه انگشتی انجام دهد.

از آنجایی که شقاق بیماری دردناکی و احتمالا بیمار هم درد شدیدی دارد، قبل از معاینه بیمار، به مقعد بی حسی تجویز میشود.

درمان

درمان شقاق بستگی به نوع شقاق دارد. معمولاً پزشکان سعی می کنند، وقتی شقاق در مراحل ابتدایی و یا حاد است، با کنترل رژیم غذایی و درمان های خانگی بیماری را رفع کنند، اما وقتی بیماری پیشرفت کرده و مزمن شود، درمان های خانگی بی اثر شده و باید از روشهای جراحی برای درمان این بیماری استفاده کرد. در ادامه به بررسی کامل این روشهای می پردازیم:

درمان خانگی

روشهای درمان خانگی با تاکید بر کنترل یبوست، شقاق را درمان می کند. این روش معمولاً تاثیری مثبتی در برطرف کردن قطعی شقاق ندارند. در اغلب موارد اسپاسم شدید این عضله با کنترل یبوست درمان نمیشود. با این حال پزشکان چند هفته ای را به شقاق مهلت می دهند تا ترمیم شود، در غیر این صورت بیمار باید تحت جراحی قرار گیرد.

برخی از روشهای درمان خانگی شقاق عبارتند از :

• فیبر : دریافت حداقل ۳۵ گرم فیبر در طول روز می تواند یبوست را تا حد زیادی کنترل کند.
• آب : نوشیدن آب می تواند مدفوع را نرم کند تا عبور آن از دریچه مقعد راحت تر باشد.
• نشستن در آب گرم : نشستن در لگن آب گرم یا وان می تواند درد شما را تسکین دهد. به علاوه گرما سرعت گردش خون در این بخش را افزایش میدهد و این می تواند سرعت ترمیم زخم را زیاد کند. برای این منظور حداقل برای ۳۰ دقیقه در آب گرم بنشینید.
• کمپرس سرد : سرما به جهت رفع درد توصیه میشود.
• مصرف ملین ها : اگر دچار یبوست مزمن هستید، مصرف ملین ها با مصرف پزشک می تواند به درمان یبوست کمک کند. مصرف ملین باید زیر نظر پزشک باشد، زیرا زیاده روی در مصرف این دارو عوارض دیگری را در پی دارد.

عمل جراحی شقاق با لیزر

بهترین راه سریع، قطعی و سرپایی برای درمان شقاق لیزر درمانی است. درمان شقاق با لیزر شامل ایجاد یک برش بسیار کوچک در عضله مقعدی با هدف رفع اسپاسم عضله است. در این روش با استفاده از لیزر بافت زخم حذف میشود. این درمان سرپایی موجب میشود، خیلی سریع متوجه رفع گرفتگی عضله شوید و درد بیمار به سرعت کاهش یابد.

از مزایای لیزر درمان می توانیم به این موارد اشاره کنیم:

• درمان سرپایی و سریع
• بدون درد یا خونریزی
• هزینه مناسب
• نتایج اثر بخش در بیشتر از ۹۸% موارد
• بدون نیاز به پانسمان
• ترمیم سریع و بدون نیاز به دوران نقاهت و استراحت در منزل

جراحی شنتی (فیشرکتومی)

در این روش تمامی مراحل به روش سنتی و با تیغ جراحی انجام میشوند. جراحی فیشرکتومی تحت بیهوشی و در بیمارستان انجام میشود. در این روش هم مشابه روش قبلی قسمتی از عضله را قطع و بافت زخم را حذف می کنند تا اسپاسم عضله رفع شود.

یکی از مهمترین معایب این جراحی، خطر بی اختیاری در کنترل مدفوع و گاز روده است. در بیمارانی که زخم شقاق در موضع حساسی که خطر بی اختیاری وجود دارد، قرار گرفته است.  تنها برشی کوچک در عضله ایجاد می کند و آن را قطع نمی کنند.

از معایب جراحی با این روش می توانیم به این موارد اشاره کنیم:

•   نیاز به بستری در بیمارستان
• تحمل عوارض داروی بیهوشی ( برای بسیاری از بیماران امکان دریافت داروی بیهوشی وجود ندارد.)
• نیاز به استراحت حداقل یک هفته ای در منزل
• هزینه ی بیشتر
• خطر عفونت زخم
• خطر بی اختیاری در کنترل مدفوع و گاز روده ( موقتی یا دائمی)
• خطر عود مجدد بیماری