کشف ساعت اصلی بدن که تمام ریتم‌های شبانه‌روزی ما را کنترل می‌کند
دانشمندانی که در حال مطالعه‌ی الگوی ریتم‌های شبانه‌روزی هستند متوجه شده‌اند که یکی از ساعت‌های مرکزی بدن احتمالا مسئول تنظیم همزمان سایر ساعت‌هاست.
گویا آی تی – با انجام آزمایش‌های مختلف روی حشراتی موسوم به مگس‌های میوهی مدیترانه‌ای که همانند انسان‌ها دارای چندین ساعت شبانه‌روزی هستند که روی فرآیندهای بیولوژیکی روزانه آنها تاثیر دارد؛ پژوهشگران شواهدی از وجود یک ساعت ”اصلی“ پیدا کرده‌اند که عهده‌دار وظیفه‌ی هدایت سایر ساعت‌های داخلی مرتبط با الگوهای خواب و خوراک و همچنین کارکرد بعضی از اندام‌هاست.
این تیم می‌گوید این یافته مدرک آزمایشی برای مدل نوسانی جفت شده که ریتم‌های روزانه‌ی فیزیولوژی و رفتار ما را تعدیل می‌کند.
«کریستین وگنر» یکی از محققان پروژه می‌گوید: ”این پژوهش اولین توصیف آزمایشی جامع از مسیری است که ساعت‌های بیولوژیک را به یکدیگر مرتبط کرده و نشان می‌دهد مدل نوسانی جفت شده وجود دارد.“
این تیم روی مسیری عصبی متمرکز شد که ساعت بیولوژیک در مغز مگس میوهی مدیترانه‌ای را با ساعت ثانویه‌ای در غده‌ی پیش قفس سینه‌ای (که مسئول تولید هورمون‌های استروئید است) مرتبط می‌کند.
این غده به این خاطر انتخاب شد که سیگنال تخم‌گذاری را برای مگس میوهی مدیترانه‌ای ارسال می‌کند-تخم‌گذاری پروسه‌ی زمان‌بندی شده‌ی بسیار دقیقی است که معمولا در اوایل صبح انجام می‌شود.
با بررسی مطالعات قبلی مگس‌های میوهی مدیترانه‌ای می‌بینیم که ساعت مغز و ساعت غده در زمان‌بندی تخم‌گذاری دخیل هستند. سوال اینجاست که همگام‌‌سازی این دو چگونه انجام می‌شود؟
این تیم انواع خاصی از عصب‌ها به نام عصب‌های PTTH را شناسایی کرد که اطلاعات زمانی از ساعت مرکزی مغز را به ساعت ثانویه در غده‌ی پیش قفس سینه‌ای ارسال می‌کردند.
سپس در آزمایش‌های بعدی سرعت ساعت‌های زیستی مگس‌های میوهی مدیترانه‌ای را کاهش دادند و ریتم تخم‌گذاری از یک چرخه‌ی ۲۴ ساعته به یک چرخه‌ی ۲۷ ساعته تبدیل شد.
زمانی که سرعت ساعت مرکزی مغز کم شد همین اثر مشاهده شد و چرخه‌ی تخم‌گذاری ۲۷ ساعت طول کشید.
ضمنا زمانی که پژوهشگران اجازه دادند ساعت مرکزی مغز به صورت عادی کار خود را انجام دهد و سرعت ساعت ثانویه‌ی غده کم شد، ریتم تخم‌گذاری تغییری نکرده و طی ۲۴ ساعت انجام شد.
همه‌ی اینها نشان از این دارد که ساعت اصلی وظیفه‌ی تنظیم ساعت را بر عهده دارد؛ حداقل در این مورد چنین اتفاقی افتاد. از آن جایی که مسیر عصبی که پژوهشگران روی آن مطالعه می‌کردند شبیه سیستم پیدا شده در ساعت بیولوژیک پستانداران است، احتمالا این مساله در مورد انسان‌ها هم صادق است.
قبل از حصول اطمینان نهایی باید تحقیقات بیشتری در این رابطه انجام شود اما نتیجه‌ی این پژوهش نشانه‌‌ی آن است که ساعت اصلی مغز ما وظیفه‌ی تنظیم سایر ساعت‌های بدن را بر عهده دارد.
تصور می‌شود هسته‌ی سوپر اکیاسماتیک که خود جزئی از منطقه‌ی هیپاتالاموس مغز است و از ۲۰ هزار نورون تشکیل شده، مکان ساعت اصلی در انسان‌ها باشد.
این منطقه از نشانه‌هایی مثل روشنایی روز یا تاریکی شب برای ارسال دستور خواب‌آلودگی یا بیداری ما استفاده می‌کند.
نحوه‌ی دقیق عملکرد این ساعت‌ها و پیام‌رسان‌های بیولوژیکی و ارتباط آنها با یکدیگر مساله‌ای که دانشمندان هنوز موفق به کشف آن نشده‌اند.
هر چه اطلاعات ما در این رابطه بیشتر شود می‌توانیم کارهای بهتری برای حفظ سلامت بدن انجام دهیم.
پرواز زدگی یکی از نشانه‌هایی است که نشان می‌دهد انحراف در این سیستم کاملا دقیق و متوازن حال ما را خراب می‌کند و البته بیدار ماندن طولانی مدت و تماشای فیلم هنگام پرواز هم هیچ کمکی برای بهتر شدن حال‌مان نمی‌کند.
به لطف مگس‌های میوهی مدیترانه‌ای دانش ما در این زمینه بیشتر شده است. نتایج این پژوهش در مجله‌ی Nature Communications منتشر شده‌اند.