آیا مدرک دانشگاهی برای موفقیت در کسب و کار کافی و یا مهم است؟
ترک تحصیل نمونه های مشهور و موفقی همچون مارک زاکربرگ، استیو جابز و بیل گیتس، یکی از نُقل های محافل مرتبط با کارآفرینی است و روی آن مانور زیادی داده شده است. به هر حال این نکته را نمی توان از نظر دور داشت که شرکتهای متبوع این افراد، یعنی فیسبوک، اپل و مایکروسافت، از جمله بزرگترین و موفق ترین شرکتهای این کره خاکی به شمار می روند. اما آیا این حاکی از آن است که مدرک دانشگاهی برای موفقیت در کسب و کار ضروری نیست؟
مدرک دانشگاهی در حوزه تکنولوژی
البته حداقل چیزی که موفقیت این گروه از افراد اثبات می کند این است که داشتن مدرک دانشگاهی و تحصیلات آکادمیک در حوزه تکنولوژی ضروری نیست. با این حال باید به خاطر داشت که بخش تکنولوژی عموماً با حوزه های دیگر متفاوت است، چرا که مهارتهای لازم برای پیشرفت در این بخش را می توانید خودتان به تنهایی بیاموزید و رویکرد آموزشی آن بیشتر فردیت محور است. اما اگر با دید کلی تری به این موضوع نگاه کنیم چطور؟ آیا مدرک دانشگاهی برای موفقیت شما در دنیای کسب و کار ضروری است؟
موفقیت در رسیدن به مراتب بالای سازمان
بسیاری از مردم رویای به راه اندازی یک استارتاپ موفق را در سر می پرورانند، اما اغلب آنها در بازار استخدام باقی می مانند و نهایتاً بیشتر به سراغ کارآفرینی سازمانی یا درون سازمانی (Intrapreneur) می روند. از آنجایی که ما در این مطلب به دنبال بررسی نیاز به مدرک دانشگاهی برای موفقیت در کسب و کار هستیم، مدیران عامل شرکتهای FTSE 100 می توانند شاخص خوبی در این زمینه باشند. FTSE 100 یا شرکتهای شاخص ۱۰۰ بورس اوراق بهادار فایننشال تایمز، ۱۰۰ شرکت سهامی عامی هستند که بیشترین ارزش سهام بازار بورس لندن را در اختیار دارند. رسیدن به مدیریت عامل یکی از این شرکتها و دریافت حقوق های هفت رقمی، اساساً رسیدن به قله موفقیت در کسب و کار از مسیر استخدام است. بنابراین، نگاهی به پیشینه تحصیلی این افراد می تواند میزان اهمیت مدرک دانشگاهی برای موفقیت در کسب و کار را برای ما روشن کند.
آمار موجود در رابطه با تحصیلات
تحصیلات در میان سایر عوامل اقتصادی-اجتماعی، یکی از بزرگترین معیارها و مولفه های تاثیرگذار در بازار استخدامی است. تحقیقات انجام شده توسط فایننشال تایمز نشان می دهد که تعداد مدیران عامل مطرح ترین شرکتهای بریتانیا که در مدارس دولتی این کشور تحصیل کرده اند از سال ۲۰۰۷ تا ۲۳٫۵ درصد افزایش داشته است. این آمار حاکی از یکی از سه مورد زیر است:
- امروزه اهمیت کمتری به سوابق تحصیلی مدیران کسب و کار داده می شود.
- در ۸ سال گذشته، کیفیت آموزش در بخش عمومی افزایش پیدا کرده است.
- به کار گماشتن افرادی که از امتیازات خاص محروم بوده اند یکی از پیامدهای تغییر و تحولات اجتماعی است.
در هر صورت، دلیل و علت این وضعیت در پیامد آن تغییری ایجاد نمی کند: افرادی که سوابق تحصیلی خاصی نداشته اند، از حضور در مناصب و مراتب بالای کسب و کارهای بزرگ محروم نمی مانند.
در عین حال، آمار حاکی از آن است که اغلب مدیران عامل شرکتهای FSTE مدرک دانشگاهی دارند. این به نوبه خود نشان می دهد که تحصیلات هنوز هم یکی از ملاحظات مهم در دنیای کسب و کارهای بزرگ است. یک تحقیق دیگر نشان می دهد که جذب دانشجو از مدارس دولتی و غیردولتی بریتانیا در طول ۱۰ سال گذشته تغییری نکرده و این به نوبه خود حاکی از آن است که افزایش تعداد مدیران عاملی که در مدارس معمولی درس خوانده اند در نتیجه تغییر وضعیت آموزشی کشور رخ نداده است.
موفقیت در سطوح پایین تر
اما در مورد افرادی که به دنبال موفقیت در سطوح پایین تری از مدیریت عامل شرکتهای برتر کشورشان یا جهان هستند وضعیت نیاز به مدرک دانشگاهی چگونه است؟ در گذشته، آنهایی که مدرک دانشگاهی یا نمرات بالایی نداشتند به سمت کارهای واسطه گری یا فعالیت هایی می رفتند که نیاز به مهارت خاصی نداشت. اما امروزه به لطف تغییرات سریعی که در بازار استخدام شاهد هستیم، شرایط عوض شده است. در واقع، این روزها افرادی که عملکرد تحصیلی خوبی در مدرسه و محیط های آموزشی نداشته اند و مدرک تحصیلی خاصی ندارند می توانند بدون اینکه برای عبور از دروازه ورودی شرکتهای بزرگ به مدرک دانشگاهی نیاز داشته باشند، خودشان را اثبات کنند، تجربه کسب کرده و حتی درآمد قابل توجهی را نیز به دست بیاورند.
کسب مهارت از طریق فضای مجازی
حجم مهارت های به درد بخور و مفیدی که می توان از طریق اینترنت یاد گرفت به شکل بی سابقه ای افزایش یافته و بسیاری از همین مهارت ها می توانند مسیر کوتاهی را برای موفقیت در کسب و کار در اختیار افراد علاقمند قرار بدهند. از جمله حوزه های رایجی که بازار تقاضای آنها نیز پررونق است می توان به کدنویسی برای وب، حسابداری، وبلاگ نویسی، طراحی گرافیک یا سایر مهارت های مبتنی بر رایانه اشاره کرد. در واقع، در طول کمتر از یک سال می توانید مهارت های قابل توجهی را به دست بیاورید که کارفرمایان مشتاق به کارگیری آنها در کسب و کارهای خود هستند.
برونسپاری و استفاده از خدمات فریلنسرها
یکی دیگر از تغییر و تحولات مثبت عصر حاضر، رشد علاقه شرکتها به برونسپاری و استفاده از خدمات فریلنسرها است. امروزه به لطف رشد تکنولوژی و گستردگی بیش از پیش دسترسی به اینترنت می توانید مهارتهای خود را از هر کجای دنیا به افراد و شرکتهای متقاضی عرضه کنید. چنین چیزی در ۱۵-۲۰ سال گذشته امکانپذیر نبود، و همین باعث می شد که مهارت افراد خوش فکری که علاقه ای به کلاسهای درس و تحصیلات رسمی نداشتند هیچ وقت به چشم نیاید.
حرف آخر
اگر به دنبال رسیدن به مناصب بالا در بازار استخدامی شرکتهای مطرح هستید، به احتمال قریب به یقین به مدرک دانشگاهی نیاز خواهید داشت. البته همینطور که به سطوح پایین تر می رویم، نیاز به مدارک دانشگاهی عالی کمتر و کمتر می شود، اما باز هم داشتن مدرک یک امتیاز برای ورود به بازار کار به شمار می رود. در عین حال، تا وقتی که بتوانید ارزش مالی برای کارفرما ایجاد کنید، می توانید یک جایگاه شغلی مناسب با درآمد بالا به دست بیاورید. با وجود همه اینها، به خصوص در بازار کار ایران و مخصوصاً در مورد مشاغلی که با حوزه تکنولوژی یا رایانه ارتباط مستقیمی ندارند، پیداکردن فرصتی برای اثبات خودتان بدون داشتن یک مدرک دانشگاهی معتبر کار نسبتاً دشواری خواهد بود.