چگونه ویندوز خود را به یک درایو SSD منتقل کنیم؟

خیلی از ویندوزهای قدیمی (یا ارزان) همچنان با لپتاپ‌هایی عرضه می‌شوند که از هارد درایوهای مکانیکی قدیمی که امروز دیگر از رده خارج و کند به حساب می‌آیند استفاده می‌کنند. ارتقای سیستم به یک درایو حالت جامد (SSD) مطمئن‌ترین راه برای افزایش سرعت یک کامپیوتر قدیمی است. اما یک مشکل وجود دارد. انتقال ویندوز خصوصاً با توجه به این که درایوهای SSD معمولاً از همتایان قدیمی خود کوچکترند کمی سخت است.

با این حال روشی برای انتقال ویندوز ۷، ۸ یا ۱۰ به هارد SSD آن هم بدون نیاز به نصب مجدد آن وجود دارد. این کار با انجام چند مرحله انجام می‌شود. با ما همراه باشید.

به چه چیزی نیاز است؟

به جز خود هارد SSD، برای انجام این کار به چند چیز دیگر هم نیاز دارید. ما موارد زیر را توصیه می‌کنیم:

• راهی برای اتصال هارد SSD به کامپیوتر. اگر کامپیوتر رومیزی دارید، می‌توانید این هارد را کنار هارد درایو قدیمی‌تان قرار دهید. اگر از لپتاپ استفاده می‌کنید، انجام چنین کاری ممکن نیست، پس باید یک آداپتور مثل کابل SATA-to-USB (تصویر زیر) بخرید که به شما اجازه می‌دهد تا یک هارد درایو ۲.۵ اینچی یا SSD را با استفاده از USB به لپتاپ وصل کنید. به علاوه قبل از شروع کار می‌توانید این هارد SSD را درون یک محفظه‌ی هارد خارجی هم بگذارید، اما این کار زمان بیشتری می‌برد.

• نسخه‌ای از EaseUS Todo Backup. نسخه‌ی رایگان این برنامه همه‌ی قابلیت‌های لازم را دارد، پس آن را دانلود و نصب کنید.
• بکاپی از داده‌هایتان. سر و کله زدن با هارد درایو آن هم بدون داشتن بکاپ یک اشتباه تمام عیار است. نباید چنین ریسکی را متحمل شد، پس حتماً قبل از شروع کار یک بکاپ کامل از اطلاعات مهم خود بگیرید.
• یک دیسک Windows System Repair. این مورد را صرفاً جهت اطمینان تهیه کنید. اگر از شانس بد، Master Boot Record سیستم خراب شد، با کمک این ابزار می‌توانید در عرض چند دقیقه مشکل را حل کنید. اگر روش استفاده از این برنامه را بلد نیستید، حتماً به دنبال راهنمای آن بگردید و مراحل کار را به خاطر بسپارید.

مرحله یک: مرتب کردن هارد درایو فعلی

اگر می‌خواهید به هارد درایوی مهاجرت کنید که از هارد فعلی‌تان کوچکتر است، در همان ابتدای کار با مشکل روبرو می‌شوید، چون فضای کافی به اندازه‌ی همه‌ی فایل‌های شما روی درایو مقصد وجود ندارد!

برای بررسی ظرفیت درایو، آن را به کامپیوتر وصل کنید و صبر کنید تا آیکن آن در Windows Explorer ظاهر شود. حالا روی این آیکن کلیک راست کنید و گزینه‌ی Properties را انتخاب نمایید. در دو تصویر زیر می‌بینید که فضای استفاده شده (۱۴۱ گیگابایت) در درایو قدیمی (سمت چپ) بیشتر از ظرفیت درایو جدید (سمت راست) است.

پس قبل از این که کار را ادامه دهید، ابتدا باید هارد فعلی خود را کمی پاک سازی کنید.

اول فایل‌هایی که لازم ندارید را پاک نمایید. یعنی فیلم‌های قدیمی، سریال‌ها، موزیک‌ها، بکاپ‌های قدیمی و هر چیز دیگری که فضای زیادی اشغال می‌کند. برنامه‌هایی که دیگر از آن‌ها استفاده نمی‌کنید را پاک، و سپس برای خلاص شدن از شر دیگر فایل‌های به‌دردنخور از ابزار Disk Cleanup استفاده کنید. اگر می‌خواهید مطمئن شوید که همه‌ی چیزهای اضافی پاک شود، می‌توانید از ابزار قوی‌تری مثل CCleaner کمک بگیرید.

این کارها به شما کمک می‌کند تا فضای هارد خود را آزادتر کنید، اما اگر این مقدار کافی نیست، و بقیه‌ی فایل‌ها را هم نمی‌توانید پاک کنید، بهتر است به دنبال جای دیگری برای ذخیره‌سازی فایل‌های شخصی‌تان باشید، چون همه‌ی آن‌ها را نمی‌توان به هارد درایو جدید منتقل کرد.

در این صورت چند گزینه پیش رو دارید:

• هارد درایو اکسترنال: اگر در دم و دستگاهتان یک هارد اکسترنال دارید، حالا زمان آن است که از آن استفاده کنید. همه‌ی فایل‌های شخصی خود را به این هارد منتقل نمایید تا فضای هارد قدیمی‌تان خالی شود.
• درایو داخلی ثانویه: این گزینه معمولاً برای کاربران لپتاپ در دسترس نیست، ولی اگر کاربر کامپیوترهای رومیزی هستید، می‌توانید یک هارد درایو بزرگ و ارزان بخرید و فایل‌های خود را به آن منتقل کنید.
• فضای ابری: اگر هارد درایو اضافه ندارید، می‌توانید از یک راهکار مبتنی بر فضای ابری مثل Dropbox یا OneDrive استفاده کنید. منتهی به یاد داشته باشید که اگر قصد جابجایی حجم زیادی از فایل‌ها را داشته باشید، این کار ممکن است مدت زیادی طول بکشد.

به خاطر داشته باشید، از آن جایی که هارد درایو جدید شما از هارد قدیمی‌تان کوچکتر است، برای فایل‌هایی که منتقل می‌کنید باید یک مکان دائمی در نظر بگیرید، پس گزینه‌ی مورد نظر خود را با در نظر داشتن شرایط بلند مدت انتخاب کنید.

مرحله دو: به‌روز رسانی فرم‌ور SSD

از نظر تکنولوژیکی، هاردهای SSD هنوز نسبتاً جدید هستند. نسل‌های اول این هاردها باگ‌ها و مشکلات مختلفی داشتند که آن‌ها را فقط با استفاده از به‌روز رسانی فرم‌ور می‌توان حل کرد. سازندگان هاردهای SSD از روش‌های مختلفی برای به‌روز رسانی فرم‌ور استفاده می‌کنند. در برخی باید با استفاده از یک CD خاص دستگاه را ریبوت کنید و در برخی دیگر، اگر درایو به عنوان درایو اصلی سیستم عامل انتخاب نشده باشد، می‌توان آن را از درون خود ویندوز به‌روز رسانی نمود. به عنوان نمونه، OCZ نمونه‌ای از دسته‌ی دوم است که تصویر آن را در زیر مشاهده می‌کنید. برای کسب اطلاعات بیشتر در مورد نحوه‌ی به‌روز رسانی فرم‌ور دستگاه خود به وبسایت سازنده‌ی آن مراجعه کنید. اکنون با توجه به این که هنوز چیزی روی درایو کپی نکردید، بهترین زمان برای به‌روز رسانی فرم‌ور است، چون خطر از دست دادن اطلاعات وجود ندارد.

مرحله سه: ساختن کلون درایو با استفاده از EaseUS Todo Backup

حالا دیگر وقت شروع فرآیند اصلی است. برنامه‌ی EaseUS را اجرا و از صفحه‌ی اصلی روی Clone کلیک کنید.

ابتدا دیسک مبدا خود را انتخاب نمایید. این دیسک همان درایو سیستم ویندوز فعلی شماست. درایو سیستم ما از سه پارتیشن تشکیل شده است:پارتیشن بوت فعال، پارتیشن ویندوز، و یک پارتیشن ریکاوری. ما می‌خواهیم هر سه پارتیشن را کلون کنیم، پس تیک کنار هارد دیسک را می‌زنیم تا همه‌ی پارتیشن‌هاانتخاب شوند. برای رفتن به مرحله‌ی بعد روی Next کلیک کنید.

حالا باید هارد SSD خود را به عنوان مقصد انتخاب کنید. در مثال ما، Hard Disk 4 حاوی ۱۱۹ گیگابایت فضای تخصیص نیافته است. حتماً مطمئن شوید که گزینه‌ی درست را انتخاب می‌کنید، در غیر این صورت ممکن است اطلاعات خود را از دست بدهید!

گزینه‌ی مورد نظر خود را انتخاب کنید، سپس تیک گزینه‌ی Optimize for SSD را هم بزنید تا مطمئن شوید که ویندوز به صورت بهینه شده به هارد SSD شما منتقل شود.

اکنون قبل از این که Next را انتخاب کنید، روی دکمه‌ی Edit که در کنار گزینه‌ی SSD شما قرار دارد کلیک نمایید.

EaseUS به شما نشان می‌دهد که این درایو جدید در نهایت به چه صورت خواهد شد. در بعضی از موارد، شاید لازم باشد از این جا کمی تغییرات اعمال کنید. برای مثال، در هارد SSD من، EaseUS می‌خواست پارتیشن‌های بوت و ریکاوری به رغم این که آن‌ها حاوی کمتر از یک گیگابایت داده هستند را خیلی بزرگتر در نظر بگیرد. اما من ترجیح دادم که از این فضا در پارتیشن ویندوزم استفاده کنم، بنابراین قبل از ادامه‌ی کار اندازه‌ی آن را تغییر دادم.

برای تغییر دادن اندازه‌ی این پارتیشن‌ها، ابتدا یکی از آن‌ها را انتخاب کنید، سپس اسلایدری که مابین پارتیشن‌ها قرار دارد را مثل زمانی که می‌خواهید اندازه‌ی یک پنجره‌ی File Explorer را تغییر دهید بگیرید و بکشید.

بعد از این کار می‌توانید پارتیشن ویندوز را بکشید تا فضایی که خالی شده را در اختیار بگیرد.

بسته به چیدمان درایو شما، شاید لازم باشد تا بعضی چیزها را به شکل متفاوتی تغییر دهید. بعد از این که کارتان تمام شد، روی OK کلیک کنید. مجدداً همه چیز را بررسی کنید و بعد برای ارسال فرمان شروع فرآیند کلون کردن روی Proceed کلیک نمایید.

اگر با هشدار زیر روبرو شدید، روی OK کلیک کنید.

زمان انجام عملیات به بزرگی و سرعت درایو مبدا و همچنین سرعت کامپیوتر شما بستگی دارد. این کار برای ما حدود ۱۰ دقیقه طول کشید.

اگر در حین انجام فرآیند با خطا روبرو شدید، بهتر است روی درایو فعلی خود از یک ابزار یکپارچه سازی شخص ثالث استفاده کنید. در بعضی موارد، وجود فایل‌های سیستمی در انتهای درایو کار تغییر اندازه را با مشکل مواجه می‌کند.

بعد از این که کار تمام شد، روی Finish کیک کنید.

همان طور که در تصویر زیر می‌بینید، درایو جدید ما در File Explorer قابل مشاهده است. اکنون می‌توانید از این درایو استفاده کنید.

استفاده کردن از درایو جدید خیلی ساده است. کافی است کامپیوتر را خاموش کنید، درایو قدیمی را از سیستم جدا کرده و درایو جدید را جای آن بگذارید. سپس دوباره کامپیوتر را روشن نمایید تا سیستم به طور خودکار از هارد جدید راه‌اندازی شود.

اگر از کامپیوتر رومیزی استفاده می‌کنید و می‌خواهید درایو قدیمی را در کنار درایو جدید خود برای مصارفی مثل بکاپ گیری یا فضای ذخیره سازی اضافی داشته باشید، بعد از روشن کردن کامپیوتر باید وارد BIOS سیستم شوید (معمولاً با فشار دادن دکمه‌ی Delete قبل از بالا آمدن ویندوز می‌توان به این منو رفت). سپس هارد درایو جدید خود را به عنوان اولین درایو راه‌اندازی تعیین کنید.

حالا بعد از این که سیستم بالا آمد، باید درایو SSD خود را به عنوان درایو C: ببینید.

مرحله چهار: انجام کارهای نهایی در هارد SSD

بعد از این که درایو جدید شما به عنوان درایو اصلی سیستم بالا آمد، باید چند کار کوچک دیگر انجام دهید تا مطمئن شوید که همه چیز سر جای خودش قرار گرفته باشد.

مطمئن شوید که TRIM روشن باشد. TRIM مجموعه‌ای از دستورات است که به هارد SSD شما کمک می‌کند تا فضای خالی دیسک را بهتر مدیریت کند. پنجره‌ی Command Prompt را باز و دستور زیر را تایپ کنید:

fsutil behavior query DisableDeleteNotify

خروجی این دستور طولانی خیلی ساده است، صفر یا یک. اگر عدد ۱ برگردد یعنی TRIM فعال نیست. اگر عدد ۰ برگردد یعنی TRIM فعال است. اگر خواستید آن را فعال کنید می‌توانید از دستور زیر استفاده کنید:

fsutil behavior set DisableNotify 0

مطمئن شوید که یکپارچه سازی خاموش باشد. در هاردهای SSD نیازی به انجام عمل یکپارچه سازی نیست. البته ویندوز به طور خودکار این قابلیت را غیر فعال می‌کند، ولی بررسی شما هم ضرری ندارد. منوی استارت را باز کرده و عبارت dfrugi را جستجو کنید تا به ابزار Disk Defragmenter برسید. حالا روی دکمه‌ی Schedule و بعد روی Select Disk کلیک کنید و تیک هارد SSD خود را بردارید. در انتهای روی OK را انتخاب نمایید.

برگرداندن فایل‌های شخصی. اکنون باید تصمیم بگیرید که کدام یک از فایل‌های شخصی خود را به هارد SSD برگردانید و کدامیک را درون هارد ثانویه‌ی خود نگه دارید. فایل‌های متنی و تصاویر که معمولاً حجمی ندارند را به راحتی می‌توان درون هارد SSD جای داد، اما فیلم‌ها و موزیک‌ها به دلیل حجیم بودن شاید برای ظرفیت پایین هاردهای SSD مناسب نباشند.

اگر بخواهید حتی می‌توانید پوشه‌های کاربر را به آن محل جدید وصل کنید، در این صورت ویندوز همیشه ابتدا در محلی که مشخص کردید به دنبال فایل‌ها می‌گردد. برای انجام این کار کافی است روی پوشه‌ی مورد نظر خود کلیک راست کرده و برای انتقال آن‌ها به مسیر Properties > Location > Move… بروید.

چند کلمه‌ای در رابطه با ترفندهای SSD. مراقب ترفندهایی که در رابطه با هاردهای SSD در سایت‌های مختلف وجود دارد باشید. در بسیاری از این مطالب توصیه شده که با خاموش کردن قابلیت Superfetch یا غیر فعال سازی Page File توان هارد را افزایش دهید. در مورد صحت ادعای روش اول ابهامات زیادی وجود دارد، و دومی هم نوشتن روی هارد را کم می‌کند، اما اگر سیستم با کمبود حافظه‌ی رم مواجه شود ممکن است در عملکرد برنامه به مشکل بخورید. امروزه لازم نیست برای بهینه نگه داشتن هاردهای SSD کار خاصی بکنید.

اصولاً با انجام کارهایی که گفتیم به اندازه‌ی کافی و بدون اثرات منفی درایو خود را بهینه کرده‌اید. پس نسبت به ترفندهایی که در سایت‌ها و انجمن‌های گفتگو می‌بینید هشیار باشید. و به یاد داشته باشید که با توجه به این که هاردهای SSD جدید نسبت به مدل‌های قدیمی SSD عمل نوشتن را کاهش داده‌اند، پس این راهنماها عملاً از رده خارج شده‌اند و دیگر کاربردی ندارند.

کار تمام است. شما با موفقیت توانستید دیسک خود را کلون کنید و در نتیجه با این کار ساعت‌ها در وقتی که باید صرف نصب مجدد ویندوز و برنامه‌ها می‌کردید صرفه جویی نمودید. حالا یک سیستم سریع‌تر و البته آرام‌تر دارید.

دیدگاه های خود را در این باره با گویا آی تی در میان گذاشته و این مطلب را برای اطلاع عموم روی شبکه های اجتماعی نشر دهید.