پایان امپراتوری بیل گیتس

در ماهي كه گذشت ميكروسافت سيستم عامل Windows 7 را به بازار فرستاد و نخستين حلقه زنجيره كارهاي منتهي به بازنشستگي‌اش را تكميل كرد.

معمولا اعلام ارائه يك سيستم عامل جديد از سوي اين شركت، با موجي از اميدها و هيجانات هواداران مواجه مي‌شد، ولي بيشتر كاربران فقط به فكر جابه‌جايي Windows vista هستند. محصولي كه يك فاجعه بزرگ در جهان تكنولوژي ميكروسافتي محسوب مي‌شود. ويستا در واقع غزل خداحافظي ميكروسافت در دهه جاري بود. دهه‌اي كه «بيل گيتس بنيانگذار» در كناري ايستاده و سكان هدايت در دستان بالمر است.
ده سال پيش وقتي كه بيل گيتس، مدير عامل سابق اين شركت، آشكارا از تصميم خود براي كناره‌گيري از قرار گرفتن در بالاترين جايگاه تصميم‌سازي گفت، استيو بالمر را به عنوان جانشين آتي خود معرفي كرد.
آن زمان ميكروسافت پر معناترين و پرقدرت‌ترين شركت تكنولوژيك دنيا و بزرگ‌ترين قدرت تخريبي بود كه دوست و دشمن را يكسان از بين مي‌برد. همچنين صاحب امتياز سيستم عاملي بود كه تقريبا برابر بود با امتياز چاپ دلار.
اما حالا به جاي اينكه اين شركت كابوس رقبا باشد، به يك جوك كوچك تبديل شده. بله! هنوز سيستم عامل ويندوز روي 90‌درصد كامپيوترها در حال اجراست و مجموعه Office روي بيشتر ميزهاي‌كار جولان مي‌دهد، ولي آنها آوردگاه‌هاي قديمي رقابت است. در معركه‌هاي جديد ميكروسافت نه با قدرت بلكه با تلوتلو پيش مي‌رود. كمپاني Apple محصول خود iPod را ارائه كرده است و بازار خوبي براي iTunes و iPhone دست و پا كرده است.
گوگل در جست‌وجوي اينترنتي كاملا چيره شده و سرويس پست الكترونيكي Gmail را كه به صورت كاملا مستدل بهترين است، ايجاد كرده و اندك اندك به يك تهديد در بازار موبايل تبديل مي‌شود. آمازون تا غلبه در بازار خرده فروشي آن‌لاين، راه اندكي در پيش دارد و پيشروي بزرگي را در «محاسبه ابري» برنامه‌ريزي كرده است. اين تكنولوژي از توان و قابليت ذخيره ديگر كامپيوترها براي افزايش كارآيي و سرعت، بهره مي‌گيرد- همچنين e-reader خود را عرضه كرده است.
جواب ميكروسافت به تمامي اينها پخش كننده موسيقي Zune است كه در اين كارزار يك ترقه بي‌اثر به شمار مي‌آيد. يا يك موتور جست‌وجوي بزرگ كه البته موتور خوبي است، ولي نمي‌توان با آن بر گوگل پيشي گرفت و سيستم عامل Windows mobile نرم‌افزاري براي گوشي‌هاي هوشمند كه نتوانست بر ديگران توفق چنداني پيدا كند و نهايتا Azure، يك سيستم «محاسبه ابري» كه سال آينده خواهد آمد يعني چهار سال پس از نمونه آمازوني‌اش.
تمام اين اتفاقات چگونه اتفاق افتاد؟ چطور ميكروسافت گذاشت ده‌ها بيليون دلار از سود و صدها ميليون از سرمايه موجود در بازار از ميان انگشتانش ليز بخورد. علت‌هاي زيادي را مي‌توان شمرد، ولي ريشه علت‌هاي اصلي در ژانويه 2000 است. درست زماني كه بيل گيتس از سمت خود به عنوان مدير عامل كناره گرفت و در واقع ناخواسته شركت را به جهنمي از سقوط هدايت كرد.
به اعتقاد بسياري، بالمر داراي هوش افسانه‌اي و اشتياق شديد براي رقابت در بازار است، ولي هرچه كه هست، او «بيل گيتس» نيست. گيتس مي‌تواند در زمينه نرم‌افزار به ظرافت يك رقاص باله حركت و برنامه‌ريزي كند و تكنولوژي را دقيقا زماني كه بايد، كاملا درك كند. در حالي كه بالمر يك بازرگان عالي است. براي اعتبار بالمر كافي است ذكر شود كه در دهه سكان‌باني او منافع ميكروسافت تقريبا از 23ميليون به 58ميليون رسيد. شركت به فروش نرم‌افزارهاي enterprise به صورت گسترده اقدام كرد و همچنين در مقوله بازي‌هاي ويدئويي با Xbox player منحصر به فردش، عالي عمل كرد.
با اين حال مشكل اصلي در به كارگيري افراد غير آشنا با تكنولوژي در شركت‌هاي مبتني بر تكنولوژي اين است كه آنها نقطه كور دارند. گيتس خيلي سريع فهميد كه بحث مرورگرهاي اينترنت، نمايشي را در پرده‌هاي بعدي براي ويندوز در نظر گرفته است و سريع به سمت Netscape لشگر كشيد و آن را با خاك يكسان كرد. در آن روزها شركت هنوز به اندازه كافي چست و چابك بود كه با يك تدبير سريع روي پاشنه بچرخد و رقيب را به موقع به خاك بنشاند، ولي حالا با بوروكراسي بزرگش سلانه سلانه گام برمي‌دارد.
بدتر از آن اين است كه هرچقدر ميكروسافت پير، آهسته‌تر مي‌شود، دنيا تندتر گام برمي‌دارد. شركت‌هاي نوين اينترنتي سرمايه كمتري براي آغاز به كار مي‌خواهند و سريع‌تر اوج مي‌گيرند. گوگل آنقدر بزرگ و آنچنان سريع شده كه ميكروسافت ديگر داستانش را نمي‌فهمد. گوگل ديگر دست يافتني نيست. در مورد Apple هم تمام ماجرا iPod نيست. بازار iTunes مبتني بر وب است، البته اگر ميكروسافت مي‌خواست مي‌توانست بازارهاي معتبر خوبي در اين زمينه بسازد، ولي حالا ديگر Apple اين بازار را سه قفل كرده است.
در همين اثنا ميكروسافت با يك مانع روبه‌رو شد؛ Windows vista و مهندسين اين شركت سه سال براي Undo كردن اشتباه قبلي وقت صرف كردند. اين از دست دادن زمان واقعا يك فاجعه است. درست در حالي كه مهندسين اين شركت در حال جبران خطاي قبلي بودند نهال نوع جديدي از شركت‌هاي اينترنتي تناور شد.
Face book و Twitter در رسانه‌هاي اجتماعي و Hulu و YouTube (به مالكيت گوگل) در ويدئوهاي آن‌لاين ريشه گرفتند و اين ماجرا ادامه دارد.
با اين تفاسير درمي‌يابيم كه چرا سهام ميكروسافت در دوران 10‌ساله حكمراني بالمر از حدود 55دلار به 29دلار سقوط كرده است، در حالي كه سهام Apple حدود 700درصد و سهام گوگل نزديك به 400درصد از سال 2004 تاكنون رشد داشته است. كاملا واضح است كه با روند پيش رو دهه آينده را دهه مرگ اين غول بايد دانست.