امنیت کاربران ایرانی در اینترنت در خطر است

طی چند سال گذشته فراگیر شدن بکارگیری اینترنت در امور روزمره و بالا رفتن نفوذ آن در جامعه، همواره یکی از موضوعاتی است که بسیار مورد بحث و بررسی قرار گرفته است. این بحث‌ها و نقدها و نظرات کارشناسان و کاربران گاهی باعث مخالفت و حتی معاندت گاهی موجب موافقت آنان است.

گویا آی تی – بر اساس آمار اعلام شده توسط کارشناسان، در دنیای اینترنت حدود صدمیلیون وبلاگ مشغول به کار می باشند که در این میان سهم کاربران ایرانی حدود یک میلیون ،و به عبارت دیگر یک درصد است.
در سال های اخیر گسترش و رشد اینترنت به میزانی بوده است که به زعم برخی کارشناسان این «موجود غول آسا» موجب به وجود آمدن مفاهیم تازه ای در جامعه‌ی مجازی و حتی دنیای واقعی کاربران شده است. مفاهیمی از قبیل اینترنت ملی، دولت الکترونیک، نظریه جامعه اطلاعاتی، تفکر دیجیتال و…
طی سالهای گذشته با در نظر گرفتن کلیه پیشرفت‌هایی که در حوزه اینترنت در ایران اتفاق به وجود آمده است ، مشکلات زیادی نیز مانند سرعت پایین اینترنت و قیمت بالا و کیفیت پائین آن وجود دارد و این موضوع موجب شده پیشرفت همه جانبه اینترنت در ایران در هاله ای از ابهام قرار گیرد.
«مهدی ابوترابی ،مدیر عامل پرشین بلاگ» در گفتگویی با بیان این موضوع که پایین بودن سرعت اینترنت در ایران با طرح گسترش زیر ساخت ها در تعارض است اظهار داشت: « پایین بودن سرعت اینترنت موجب شده است بسیاری از اشخاص که شغل آنان به گونه ای است که روزانه نیازمند دانلود کردن متن های بسیاری هستند مانند اساتید دانشگاه‌ها و یا کودکان و نوجوانانی که در مدارس بیشتر نیازمند استفاده از سایت های با موضوعات مولتی مدیا(چندرسانه ای) هستند، قادر به بهره گیری مناسب از این فناوری نباشند».
بوترابی همچنین با بیان این موضوع که در ایران پهنای باند اینترنت مناسب نیست ادامه داد: «مناسب نبودن پهنای باند اینترنت مشکل بزرگی در عرصه فضای مجازی به شمار می رود اما متاسفانه نه از سمت قانون و دولت و نه از سمت بخش خصوصی، از پشتوانه مناسبی برخوردار نیست. کم بودن پهنای اینترنت نارضایتی مصرف کننده‌ها را همواره به همراه داشته ‌است».

« مدیر عامل بلاگفا ،علیرضا شیرازی » نیز با عنوان کردن این موضوع که در ایران سرعت کنونی اینترنت، تنها مناسب مطالعه کردن وبلاگها و وب سایتهای موجود است بیان کرد: «امکان دارد کاربر اینترنت برای آپدیت کردن آنتی ویروسها و سایر نرم افزارها نیازمند دانلود باشد، این در حالی است که سرعت فعلی اینترنت ما پاسخگوی هیچ کدام از نیازهای جدید کاربران نمی باشد و همین موضوع موجب به مخاطره افتادن امنیت کاربران ایرانی شبکه جهانی اینترنت نسبت به سایر کشورهای دیگر شده است».
«شهرام شریف، کارشناس IT» بر این باور است که هم بر اساس تقاضای کاربران و هم به واسطه آمارهای دیگر کشورها می توان فهمید سرعت اینترنت در ایران بسیار پائین است: «پایین بودن سرعت اینترنت در ایران دلایل متعدد داشته باشد. دلایل این نقصان از طرفی کمبود تلاش دولت در زمینه گسترش اینترنت و در نهایت پهنای باند کم در ایران و از طرف دیگر فقدان انعقاد قرارداد سطح کیفیت میان کاربران و شرکت‌های ارائه دهنده سرویس و همچنین فقدان فضای مناسب برای شکایت از آنهاست».
در ادامه شهرام شریف با اعلام اینکه دیگر ضریب نفوذ اینترنت در دنیا، بر اساس سیستم دایل آپ (dial up) سنجیده نمی شود گفت: « در ایران ضریب نفوذ اینترنت ۲۰ درصد اعلام ‌شده‌است. این آمار براساس جمعیت کل کشور و درصد کسانی است که به اینترنت دسترسی دارند. اما باید گفت این درصد بر اساس سیستم دایل آپ محاسبه شده است و نه اینترنت پرسرعت، بنابراین این آمار چندان معتبر نمی باشد».
اینترنت امروزه فضایی برای ابراز وجود و ارائه‌ی اندیشه ها و ایده‌ها است. فضای وبلاگها و وب سایت ها توسط شخصی به نام «نویسنده» در پس زمینه آن مدیریت می شوند. گویا اینترنت مکانی است برای آنکه هر موضوعی در هر زمینه ای در آن مطرح شود. بر اساس آمارهای موجود در ایران، رشد روز افزون و فراگیر وبلاگ و وبلاگ نویسی به گونه‌ای شکل گرفته است که موجب شده در میان کشورهایی که در آنها وبلاگ نویسی رواج دارد ایران رتبه پنجم را به خود اختصاص دهد.
در این میان اما نکته‌ای وجود دارد که باید به آن اشاره کرد و آن چگونگی فضایی در وبلاگ هاست که از دنیای واقعی تاثیر پذیرفته است. این موضوع که وبلاگها را می توانیم از نظر گرایشهای اجتماعی و سیاسی طبقه بندی کنیم یا خیر.

«مدیر عامل سایت کلوب، محمد جواد شکوری » در این خصوص ابراز داشت: «به طور حتم درگیری‌هایی که در زندگی مردم و در جامعه وجود دارد فرصت و زمان لازم جهت فعالیت در فضای وب را در اختیار بسیاری از کاربران قرار نمیدهد اما با این وجود باید گفت که در صورتی که بخواهیم وب نگاران را طبقه بندی و تفکیک کنیم می توان این گونه گفت: از لحاظ جنسیتی مردان، از لحاظ اقتصادی اشخاصی با شرایط مالی مناسبتر و از نظر جغرافیایی مکان‌هایی که امکانات بیشتری در آنها وجود دارد، بیشتر از سایرین به سوی فضای وب روی آورده‌اند».
کارشناس فناوری اطلاعات و استاد دانشگاه علم و صنعت «دکتر علی اکبر جلالی» با بیان اینکه فضای مجازی یا دنیای سایبری ،فضایی غیر حقیقی است و با هنجارهای انسان هایی که میلیونها سال در جهان واقعی زندگی کرده اند همخوانی ندارد، به خبرنگار سرویس اجتماعی آفتاب می گوید: «اینترنت فضای مجازی است و با دنیای واقعی مطابقت چندانی ندارد و به همین دلیل باید آرام آرام آموزش های مورد نیاز را برای پذیرش جامعه جدید که به آن جامعه اطلاعاتی گفته می شود در اختیار مردم گذاشت. در سالهای ۲۰۰۳ و ۲۰۰۵میلادی در دو اجلاس سران کشورهای جهان برنامه اصول و راهبردهای عمل به این آموزش ها به تصویب رسیده است و کاربران باید این دستورالعمل ها را دریافت و به آن عمل کنند».
« مدیر عامل بلاگفا علیرضا شیرازی » بر این باور است در حال حاضر وب فارسی و فضای اجتماعی اینترنت در فرایند حساس رسیدن به بلوغ می باشد: « شاید در روزهای نخستین ورود اینترنت به ایران و شرایطی که اینترنت هنوز جای خود را در میان افراد کاملا باز نکرده بود، دسترسی به مطالب پورنو و.. بسیار راحت تر بود ولی بازدید کاربران از این مطالب در سال های گذشته کاهش پیدا کرده است و در سایتهای پرببینده در ایران مطالبی از این نوع را کمتر می‌توان پیدا کرد و این موضوع نشان دهنده بالاتر رفتن فضای اجتماعی وب در ایران خصوصا وب فارسی است».

«شیرازی» با بیان این موضوع که فضای اجتماعی اینترنت از فضای واقعی تاثیر زیادی پذیرفته است می‌گوید: «در شرایط خاص سیاسی مانند انتخابات، به گونه ای وبلاگستان هم رنگ این شرایط را به خود می گیرد اما در شرایطی هم که فضای سیاسی خاص یابحرانی بر جامعه وجود ندارد، همیشه وبلاگستان و سایت ها انعکاسی از باورها، علایق و حوادث و در گیریهایی است که در جامعه حقیقی انسان ها وجود دارد».
یکی از راه های میزان استقبال از اینترنت درمیان کارشناسان، تعداد کاربران محسوب می شود. « شهرام شریف» کارشناس IT در این مورد می گوید: «هرچند در آمارهای مجود تعداد کاربران ایرانی ۲۳ میلیون نفر اعلام شده است؛ اما باید گفت که این آمار چندان دقیق و معتبر نیست. به این دلیل که بهره گیری و دسترسی به اینترنت تعاریف متعدد دارد، شخصی که یک دقیقه از اینترنت استفاده می‌کند یا هشت ساعت. به نظر من بر این اساس آمار گیری کردن درست نیست چراکه تعداد کاربران و میزان استفاده آنها از اینترنت را باید بر اساس زمان استفاده از آن مورد سنجش قرار داد. صرفا اتصال کاربر به اینترنت نمی تواند معیار درستی باشد».
شریف با عنوان کردن اینکه در حال حاضر دوره انفجار وبلاگ نویسی را پشت سر گذشته‌ایم می گوید: « تولید کنندگان محتوا امروزه به یک سری بنگاه های خاص محدود نمی شوند و هر کاربر قادر است انواع رسانه ها از جمله رادیو اینترنتی، پادکست و برنامه های تصویری برای وب سایت یا وبلاگ خود تولید کند. پیش از این همه کاربران و کارشناسان تصور می کردند وبلاگها فقط دارای کارکرد شخصی هستند اما امروزه وبلاگ ها کارکردهای جدیدتری به خود گرفته اند و بسیار پرنفوذ و تخصصی تر شده‌اند».
« رئیس پرشین بلاگ مهدی بوترابی » نیز در این خصوص می گوید:« از تعداد کاربران و وبلاگها آمار کاملا درست و دقیقی در دست نیست ولی تصور می کنم که حدود بیش از چهار میلیون وبلاگ فارسی توسط حدود ۴۰۰ هزار نفر ساخته شده است که حدود ۲۰۰ هزار نفر از این تعداد در حال وب نگاری هستند و کمتر از ۱۰۰ هزار نفر از این تعداد هر هفته به درج مطلب در وبلاگهایشان می پردازند».

در سال های اخیر فیلترینگ روزافزون سایتها در ایران و البته فیلترینگ هایی که به اشتباه انجام شده اند یکی از مشکلاتی که گریبان جامعه مجازی را گرفته است. استاد دانشگاه، دکتر جلالی با بیان اینکه موضوع فیلیترینگ به صورت نامحسوس حتی در کشورهای توسعه یافته نیز اعمال می شود، می گوید: «با توجه به فیلترینگ های موجود در سایر کشورها، نوع فیلیترینگ در کشور ما از نوع سخت است و این موضوع نشان دهنده آن است که اهداف اساسی از فیلترینگ در ایران تنها امنیتی نبوده و همان انگیزه هایی که برای پایین نگه داشتن سرعت اینترنت در ایران وجود دارد در این زمینه هم مشاهده می شود».
وی در ادامه می گوید: « در حال حاضر از فیلترینگی موسوم به فیلترینگ سفید در کشورهای توسعه یافته امروزی استفاده می‌شود، این بدان معناست که فضا به گونه ای است که حتی خانواده‌ها قادر خواهند بود عمل فیلترینگ را از میزان بسیار کم تا زیاد بر اساس محیط انجام دهند و این عمل از بالا به آنها تحمیل نمی‌شود».
شهرام شریف پیرامون موضوع فیلترینگ بر این باور است که: «در دیدگاه های نخستین که در ایران نسبت به اینترنت وجود داشت،دولتمردان به این موضوع با ترس و هراس نگاه می‌کردند و چه بسا که اگر آن زمان شرکتهای خصوصی فعال نبودند ما از شرایط فعلی مان عقب تر بودیم، اما در حال حاضر دیدگاه دولت‌ها نسبت به این مبحث مثبت تر شده و البته هنوز تفکراتی مبنی بر اینکه اینترنت یک تهدید است وجود دارد و همین مسئله زمینه ساز بروز مشکلاتی از قبیل فیلترینگ شده است».
شهرام شریف با توضیح اینکه قانونی در کشور ما برای دفاع از حقوق مصرف کننده و از جمله کاربران اینترنتی تصویب نشده است می‌گوید: «ما در جایگاهی نیستیم که به مردم بگوییم چطور فکر کنند و چه بخوانند و این بزرگترین خطایی است که برای مردم در زمینه فضای مجازی تعیین تکلیف کنیم…».
شریف در ادامه افزود: «اگر به جای اینکه دولت در این موضوعات دخالت کند مسئولیت را به عهده کاربران انتزاعی اینترنت محول کند شرایط فعلی خیلی بهتر از وضع موجود بود. روزانه مشاهده میکنیم که این اقدامات غلط موجب استفاده روز افزون کاربران اینترنت از فیلتر شکن شده است و این به این معنی است که ما خودمان مردم را به سوی قانون شکنی سوق می دهیم».

وی همچنین ابراز داشت: « مسدود کردن سایتهای پورنو بهانه‌ی مسئولان در فیلترینگ می باشد؛ این در حالی است که بر اساس جدیدترین آمار در میان صد سایت برتر یک سایت پورنو مشاهده می شود. هنگامی که تکنولوژی تا جایی پیشرفت کرده است که جوانان قادر هستند هر نوع فیلمی با قیمت بسیار کمتر از کارت اینترنت را پیدا کنند سختگیری در این زمینه هیچ توجیهی ندارد. بنابراین مسئولان باید بسترها و ابزارهای بکارگیری بهینه و مطلوب از اینترنت را به مردم آموزش دهند.» رییس پرشین بلاگ نیز با بیان اینکه در این زمینه هیچ قانون روشن و شفافی وجود ندارد، می گوید: «هنگامی که قانونی در این زمینه وجود ندارد، انتظار حمایت از دولت بیهوده است. سالهاست شاهد این هستیم که قانون جرایم اینترنتی در مجلس روی میز خاک می خورد و متاسفانه به آن رسیدگی نمی شود».
بهر حال عمده کارشناسان بر این باورند که افزون بر فیلترینگ، پایین بودن سرعت اینترنت در ایران که به مراتب آزار دهنده‌تر از فیلترینگ برای کاربران است با پاک کردن افکار نادرست از اذهان تصمیم‌گیرندگان حوزه فناوری اطلاعات کشور ضروری به نظر میرسد.